مقایسه ارزیابی تنوع ژنتیکی لوبیا چیتی در گلخانه و مزرعه

ارزیابی و شناسایی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم اولین حلقه در زنجیره اصلاح نباتات به شمار می رود که معمولا به صورت مزرعه ای انجام می شود. محدودیت زمانی، مکانی، تجهیزاتی و هزینه ای و همچنین غیر قابل کنترل بودن شرایط محیطی در مزرعه از مشکلات مهم به شمار می روند که موجب شده تا در این تحقیق امکان انجام این مطالعات در گلخانه، نیز مورد بررسی قرار گیرد. به همین منظور تنوع ژنتیکی 40 نمونه ژرم پلاسم از کلکسیون لوبیای چیتی ایران در دو محیط مزرعه ای و گلخانه ای بر اساس صفات مورفولوژیک ارزیابی گردید.نتایج این تحقیق نشان داد که صفات کمی شامل عملکرد دانه تک بوته، وزن یکصد دانه، تعداد غلاف در بوته، طول برگچه و همچنین صفات کیفی شامل نقش پوششی بذر، رنگ زمینه، رگه های بذر و شکل بذر، دارای بیشترین میزان تنوع ژنتیکی در هر دو محیط بودند. این در حالی است که تفاوت معنی داری در بین میانگین صفات کمی و دامنه تغییرات آنها در شرایط مزرعه ای نسبت به شرایط گلخانه ای مشاهده گردید. اما بین میانگین مشاهدات مزرعه ای و گلخانه ای برای بیشتر صفات کیفی و برخی از صفات کمی مانند طول، عرض و ارتفاع بذر، وزن یک صددانه و تعداد گل در گل آذین تفاوت معنی داری وجود نداشت. علاوه بر آن طبقه بندی نمونه های ژرم پلاسم براساس تجزیه کلاستر تنوع صفات کیفی در دو محیط نیز شباهت زیادی را نشان دادند. بنابراین برای ارزیابی این گروه از صفات مورفولوژیک می توان از محیط گلخانه به جای مزرعه استفاده کرد و ضمن کنترل تغییرات محیطی و صرفه جویی در زمان، هزینه و نیروی کار، دقت و سرعت ارزیابی ها را بالا برد.