مطالعه همدیدی الگوهای جوی حاکم بر روی تهران در روزهای با آلودگی بسیار شدید هوا

آلودگی هوای کلان شهرها یکی از مشکلات اساسی زیست محیطی است. آمار ده ساله (2008-1999) شاخص استاندارد آلودگی هوای تهران نشان می دهد که بیش از 891 روز کیفیت هوای شهر تهران در شرایط ناسالم و بسیار ناسالم قرار داشته است. هرچند که عوامل متعددی در ایجاد آلودگی هوا نقش دارند اما مهمترین عامل کنترل کننده توزیع و پراکنش آلودگی هوا، شرایط جوی حاکم هستند. در این مطالعه ویژگی های همدیدی سامانه های جوی که منجر به رخداد آلودگی های بسیار شدید طی 10 ساله اخیر در شهر تهران گردیده، بررسی شده است. برای این منظور از داده های شاخص استاندارد آلودگی (PSI) هوای تهران و داده های تحلیل نهایی با تفکیک افقی یک درجه استفاده شد. در دوره مورد مطالعه فقط چهار مورد مشاهده شد که آلودگی هوای تهران از نظر غلظت گازها در شرایط بسیار ناسالم (PSI>200) قرار داشته است. نتایج نشان می دهد که الگوهای فشاری برای روزهای با آلودگی بسیار شدید در تهران هر چند در فصول مختلف روی داده است، اما شباهت هایی از نظر نوع سامانه و محل استقرار آنها دیده می شود. در همه موارد مطالعه شده، استقرار سامانه پرفشار بر روی زاگرس و جنوب البرز و کم فشار حرارتی در نواحی شمال البرز همراه با پرارتفاع سطوح میانی جو، شرایط باد آرام و کاهش بسیار شدید عمق لایه مرزی(حدود 50-200 متر) در تهران از ویژگی های مهم این سامانه ها می باشند. همجنین بی هنجاری های مثبت ارتفاعی تراز 1000 هکتوپاسکالی در روی زاگرس و نواحی جنوبی البرز که با تقویت سامانه پرفشار همراهی می شود و بی هنجاری های منفی ارتفاعی تراز 1000 هکتوپاسکالی در شمال البرز و روی دریای خزر شرایط مناسبی برای افزایش پتانسیل آلودگی هوای تهران فراهم می آورد.