ارتباط بین بارش های فصلی ایران و دمای پهنه های آبی منطقه ای

در تحقیق حاضر با استفاده از تحلیل مولفه اصلی، الگوهای میانگین فصلی دمای سطح پهنه های آبی منطقه شامل دریاهای خزر، سیاه، مدیترانه، سرخ، عمان، عرب، خلیج فارس و بخش های شمالی اقیانوس هند استخراج گردید و ارتباط بین بارش های فصلی کشورمان با دمای سطح پهنه های آبی در دوره 2009-1980 محاسبه گردید. از طریق آنالیز مولفه های اصلی، 483 متغیر اولیه دمای سطح آب به کمتر از 10 عامل که بیش از 90 درصد واریانس کل داده ها را تبیین می کردند، تقلیل یافتند. نتایج نشان دادند که مهمترین کانون های تغییر در آبهای غرب اقیانوس هند در مجاورت سواحل کشور سومالی، سواحل جنوبی هند، شرق مدیترانه - دریای سیاه و شمال دریای عرب واقع شده اند و اقیانوس هند و دریای عرب اولین و مهمترین کانون تغییر در تمامی فصول سال بوده اند. پس از اقیانوس هند دومین کانون تغییر بر روی دریای مدیترانه واقع شده است. مشخص شد که بخش کمی از تغییرپذیری های فصل بهار (با 9/2 درصد واریانس) مربوط به دریای خزر می باشد. هرچند اقیانوس هند بعنوان مهمترین کانون تغییر در فصل تابستان می باشد، اما نقش دریاهای مدیترانه، سیاه و خزر در این فصل تقویت شده و به بعنوان اولویت دوم ظاهر می شود.
همبستگی بین مقادیر نرمال شده بارش های فصلی ایران با الگوهای میانگین مولفه اصلی دمای همان فصل نشان می دهند که بالاترین همبستگی های معنی دار مربوط به فصل بهار است، به طوریکه در این فصل تعداد کل ایستگاه های با همبستگی معنی دار 105 ایستگاه از کل 141 ایستگاه می باشد که معادل 75 درصد کل ایستگاه های مورد مطالعه می باشد. میانگین همبستگی های معنی دار در فصول پاییز، زمستان، بهار و تابستان به ترتیب 9/42، 7/42، 1/47 و 1/44 درصد می باشد. بنابراین بخش قابل ملاحظه ای از تغییرپذیری های بارش کشورمان به دمای میانگین سطح پهنه های آبی منطقه وابسته است.