مقیاس بندی و بررسی تغییرات مکانی ویژگی های نفوذ آب در خاک در مقیاس حوزه آبریز (مطالعه موردی: دشت باجگاه)

به منظور تخمین پارامترهای نفوذ آب در مقیاس منطقه، مطالعه تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک ضروری است. بر پایه آزمایش هایی روی پساب تصفیه شده در حوضه آبریز باجگاه، این پژوهش به مقیاس بندی (scaling) پارامترهای نفوذ آب مدل دو جزئی فیلیپ و تحلیل تغییرپذیری مکانی خصوصیات نفوذ آب در خاک با استفاده از روش های مقیاس بندی و زمین آمار پرداخته است. سی آزمایش نفوذ آب در یک الگوی تصادفی در منطقه مورد مطالعه با استفاده از استوانه های دوگانه اجرا شد. خصوصیات نفوذ آب منطقه، سرعت نفوذ پایه کمی را برای اکثر مکان ها نشان می دهد (001/0 تا 178/0 سانتی متر در دقیقه). مدل فیلیپ به عنوان یک مدل مناسب برای توصیف فرآیند های نفوذ آب به داده هایاندازه گیری شده برازش شد. پارامترهای این مدل (ضریب جذب S و فاکتور انتقال A) تغییرات وسیعی در مکان های آزمایشی نشان دادند. فاکتور مقیاس بندی بر اساس ضریب جذب αS و فاکتور انتقال Aα محاسبه و داده های نفوذ آب مقیاس بندی شدند. نتایج نشان می دهد که مقیاس-بندی با αA بهتر از مقیاس بندی با αS است. سپس، فاکتورهای بهینه αopt با استفاده از روش حداقل مربعات (گزینه Solver) به دست آمد و مقیاس بندی داده های نفوذ آب تکرار شد. مقیاس بندی با استفاده از میانگین های حسابی، هندسی، و هارمونیک فاکتورهای مقیاس بندی αS و αA نیز انجام شد. نتایج نشان می دهد که αopt و فاکتور مقیاس بندی αA، داده های نفوذ آب را از دیگر فاکتورها مقیاس بندی موثرتر (مجموع مربع خطاهای کمتر) می کنند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که منطقه ی مورد مطالعه تغییرپذیری مکانی وسیعی دارد و نقشه تغییرات مکانی فاکتور مقیاس بندی αA با استفاده از نرم افزار ArcGIS نیز نشان می دهد که مقدار این فاکتور از مرکز به اطراف، با کم شدن مقدار رس خاک، افزایش می یابد.