کاربرد روش تحقیق کیفی برای فهم ابعاد عاطفی مکان

این مقاله به بررسی ابعاد عاطفی مکان در فضای زیرزمینی شوادان که در فصول گرم سال در خانه های شهر دزفول استفاده می شود می پردازد. موضوع این تحقیق، عدم پاسخگویی به برخی از نیازهای روحی و آسایشی مردم در معماری امروز است. در معماری گذشته ایران، مکان های فراوانی یافت می شدند که می توانستند آثار روحی مثبتی را برای مردم در خود داشته باشند. اما اینکه چه تجربه ای تعامل بین مردم و مکان سکونت و استقرارشان را تعریف می کند، و این تجربه چگونه و در چه ابعادی از احساس و عاطفه رخ می نماید، تاکنون در ایران بررسی نشده است. هدف این تحقیق نیز دستیابی به چنین ابعادی از تجربه حضور مردم در شوادان هاست. فهم تجربه مردم در کشف ابعاد عاطفی مکان، برآمده از نگرش پدیدارشناسانه به مکان است. لذا روش تحقیق انتخابی، پدیدارشناختی است. اما اهمیت شوادان به عنوان نمونه مکانی این تحقیق، نخست به خاطر نوع معماری متمایز آن است که در مقایسه با ساختارهای متداول، طبیعتی بکر را در خانه های دزفولی فراهم آورده است. دلیل دوم انتخاب شوادان، تداوم زندگی در آن دسته از خانه های دزفولی است که گاه از فضای زیرزمینی آنها استفاده می شود. این تحقیق با مصاحبه نیمه ساختاری از 20 نفر، بر پایه تعامل مردم و مکان شوادان، به نتایجی از کشف معانی ای چون انقطاع، آرامش، تنش زدایی، فراغت ذهن و تفکر رسیده است. معانی به دست آمده، مفهوم مکان شوادان را از بعد عاطفی نشان می دهند.