توارث برخی صفات کمی گندم نان (Triticum aestivum L.) تحت تنش خشکی

بررسی نحوه توارث، نوع عمل ژن ها و تعیین استراتژی موثر اصلاحی در جهت بهبود صفات فیزیولوژیک و مورفو فیزیولوژیک به خصوص در شرایط تنش خشکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به منظور تعیین نحوه توارث و برآورد اجزای ژنتیکی کنترل کننده برخی صفات کمی گندم نان در شرایط معمول و محدود آبی، والدین P1 و P2 و نسل های F1، F2، BC1 و BC2از ژرم پلاسم های (بزوستایا × بولانی و بزوستایا × لاین 518) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط آبی (معمول و محدود) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات عملکرد دانه، طول پدانکل، طول خوشه، وزن صد دانه، شاخص برداشت و وارثت پذیری عمومی و خصوصی در نسل های مختلف، مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین وراثت پذیری عمومی صفات بین 83/0- 22/0 در شرایط معمول آبی و بین 95/0- 19/0 در شرایط محدود آبی و وراثت پذیری خصوصی بین 71/0- 17/0 در شرایط معمول آبیاری و بین 71/0- 07/0 در شرایط محدود آبی متغیر بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که میانگین مربعات نسل ها برای اکثر صفات معنی دار است. لذا تجزیه میانگین نسل ها برای این صفات صورت گرفت. کنترل ژنتیکی اکثر صفات در تلاقی اول (بزوستایا × بولانی) به صورت غالبیت بود، در این مورد پیشنهاد می شود گزینش را تا نسل های بعدی به تاخیر انداخت و یا از راهبردهای اصلاحی دیگر نظیر دورگ گیری (هیبریداسیون) استفاده نمود. در صورتی که در تلاقی دوم (بزوستایا × لاین 518) اجزای افزایشی در کنترل صفات نقش بارزی اعمال کردند و مشخص می کند که در این تلاقی، گزینش در نسل های اولیه موثرتر می باشد. کنترل ژنتیکی صفات در هر دو شرایط محیطی مشابه بود و تنش کم آبی کنترل ژنتیکی صفات را تغییر نداد.