عالم، باندهای انتهایی افقی در هنر نساجی

در بسیاری از آثار هنر نساجی، خواه به صورت پرز دار و خواه به صورت تخت بافت می توان باندهای افقی را در ابتدا و انتهای اشیایی دید که با طرح های زیاد و یا تنها توسط رنگ های مختلف از هم جدا شده اند.
رنگ این باندها با رنگ طرح های زمینه و حاشیه در تضاد است. باندهای مذکور فضا و محدوده خاص خود را ایجادمی کنند و آشکارا در طرح کلی شی، عملکرد و یا مفهوم متفاوتی دارند.
اغلب در فرش های قبایل ترکمن، این باندها با همان روشی بهکار می رود که برای زمینه استفاده می شود. همچنین ممکن است باندها با روشی متفاوت بهکار روند. در این صورت، زمینه و حاشیه های فرش به صورت نخ گرهخورده کار می شوند. بهعنوان مثال در این مورد می توان به دو عالم در روش گلیم و یا سوماخ اشارهکرد. ایده عوالم (جمع عالم که باندهای افقی در دو انتهای شی است) در فرهنگ های مختلف دیده می شود و قدمت آن به پیش از مذاهبی مانند مسیحیت و اسلام برمی گردد. یک گلیم بافتهشده در آسیای مرکزی در قرن سوم قبل از میلاد مسیح که در حال حاضر در کلکسیونی در قطر نگهداری می شود، مثال خوبی در این مورد است. (شکل 1). در حالیکه در فرهنگ های «پاراکاس» و «نازکا» در آمریکای جنوبی باندهای انتهایی در بسیاری از منسوجات بهچشم می خورد. بهنظر می رسد که در آن دسته از فرش های شرقی که در شهرها بافته می شوند، استفاده از این باندهای اضافی در دو طرف فرش، کمتر از قالیچه هایی است که در قبایل و روستا ها برای مصارف سنتی بافته می شوند. لغت «عالم» که در اینجا برای یک باند انتهایی استفاده شده است از نام های معروف ترکمن است.