جایگاه فرش در نگارگری ایران

نگارگری یا نقاشی سنتی ایرانی فرآیندی است که طی آن رنگ بر روی سطح بوم یا کاغذ بهوسیله قلممو ایجاد نقش میکند. در حقیقت نگارگری مفهومی عام دارد و روش ها و سبک های گوناگون نقاشی ایرانی را شامل میشود، چه آنها که در کتاب و نسخه های خطی صورتگرفته و چه آنها که بر دیوار بناها و بومهای دیگر انجامشده است. هنرمند نگارگر در بهترین حالت کار خویش، آنچه را که در پرده خیال دیده است بهتصویر میکشد. وی فضایی را خلق میکند که ضمن بهکارگیری عناصر جسمی، روابط مادی در آن بهگونهایی دیگر بیان شود. عالمی که این نقاشان تصویر میکنند، عالمی است که متفکران و فلاسفه آن را اقلیم هشتم یا عالم مثال نامیدهاند. هدف این هنر نمایان ساختن فضایی است که با فضای عادی و جسمانی متفاوت است. حضور چنین قلمرویی در نقاشی ایرانی به زبان رمز، تمثیل و تخیل و روش های خاص آن ممکن میشود.
بررسی نمادهای عالم محسوس در نگارگری ایرانی این امر را روشن میسازد که جملگی تجرد داشته و هرکدام رمزی دارند که برگرفته از عالم حس است. رخنه و نفوذ هنرمند نگارگر در عرصه هنرهای تزیینی مایه تامل است. بر این اساس، از آنجا که نگارگری ایرانی بهنوعی نمود بارز انواع هنرها و سنن ایرانی است، تاکنون با مرجعیت قراردادن این هنر و مطالعه نگاره های سده های مختلف، پژوهشهای بسیاری در باب بررسی هنرهای مختلف و مستقلی همچون معماری و شهرسازی، باغ سازی، موسیقی و... و حتی خصیصه هایی چون لباس و پوشاک در سیر روند تاریخ ایران انجام شده است. در این مبحث بر آن شدیم تا با بررسی و مطالعه چند نگاره انتخابی، به رمزگشایی یکی از نمادهای عالم محسوس در این نگاره ها یعنی فرش و نقش فرش از دیدگاه فلسفه زیباییشناختی هنر فرش بافی و نقش فرش و پیوند آن با عالم تمثیلی و تخیلی در هنر نگارگری بپردازیم.