آغاز فلسفه از دیدگاه ویتگنشتاین متاخر و هگر

در این مقاله، یک بحثی تطبیقی میانه دو فیلسوف، یکی متعلق به حوزه تحلیلی و دیگری به حوزه ایده آلیسم آلمانی، در مساله بنیاد و آغاز فلسفه، انجام می گیرد. تعهد و تمرکز مقاله بر «ویتگنشتاین» بیش از «هگل» خواهد بود. دشواری و در عین حال جذابیت بحث از آن روست که دو فیلسوف مورد مطالعه، ماهیت فلسفه، روش و وظایف آن را متفاوت می نگرند و دارای موضوع، غایت و مساله کاملا متغایرند. دو فیلسوف درمعقولاتی مانند ماهیت اجتماعی زبان، زبان خصوصی، دیگری، میل، شکل زندگی، ذات گرایی، افلاطون گرایی، دکارت گرایی، کل گرایی، شک و یقین، باور نامدلل، جهان بینی، عامل بودن سوژه، توصیف و تبیین، خردباوری و سوژه محوری مدرن، فهم و.. . مورد مقایسه و تطبیق قرار می گیرند. اما همه این موضوعات، همواره معطوف به نگاه دو فیلسوف به مساله بنیاد و آغاز فلسفه انجام می شود. ازجمله محورهای اصلی تشابه، آگاهی عرفی یا گفتمان اجتماعی، نفی هرگونه معیار خارج از آگاهی یا گفتمان اجتماعی و لزوم وجود «دیگری» در هر دو فیلسوف است. دیگری در بنیاد فلسفه، هر دو فیلسوف چونان مقومی اصلی و غیرقابل فقدان حضور دارد. فعل و عمل نیز در پایه و اساس هر دو فلسفه همان اهمیت و محوریت را دارد. بدون آگاهی و گفتمان عرفی و اجتماعی و در غیاب دیگری و با فقدان فعل و عمل اساس و بنیاد هر دو فلسفه محلی از اعراب ندارد. ازجمله محورهای تفاوت نیز ذات گرایی، کلیت گرایی، رویکرد توصیفی و تبیینی است. در پایان به اشاره، چند محور برای نقد و ارزیابی پیشنهاد می شود.