تاثیر سالیسیلیک اسید و کیتوزان بر القای مقاومت در نخود علیه عامل بیماری های پژمردگی و پوسیدگی فوزاریومی

قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum f.sp. ciceri) و قارچ عامل پوسیدگی ریشه (Fusarium solani) از عوامل کاهنده عملکرد نخود هستند. از آنجا که مبارزه شیمیایی علیه این قارچ ها چندان موثر نیست، کاربرد موادی با قابلیت تحریک مکانیسم های دفاعی گیاهان که خطرات زیست محیطی نداشته باشند مطلوب به نظر می رسد. بر همین اساس امکان القای مقاومت میزبانی در نخود علیه این بیماری ها با محلول های 0، 200 و 400 پی پی ام سالیسیلیک اسید (SA) و کیتوزان به صورت اسپری برگی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور گیاهان تیمار شده در شرایط دمائی 24 درجه سانتیگراد و نور 16 ساعته در اتاقک رشد به مدت 40 روز نگه داری شدند. نتایج نشان داد که غلظت 200 پی پی ام کیتوزان باعث کاهش نسبی پوسیدگی ریشه و غلظت 400 پی پی ام آن باعث کنترل پژمردگی گردیدند. غلظت 400 پی پی ام SA در کاهش جزئی علائم پژمردگی موثر بود، اما غلظت های مختلف SAتاثیری در کاهش شدت پوسیدگی ریشه ایجاد نکردند. نتایج آزمایش ها انجام شده در شرایط آزمایشگاه حاکی از تاثیر مستقیم سالیسیلیک اسید به میزان 24.47 درصد و 39 درصد به ترتیب روی رشد Fusarium oxysporum f. sp. ciceri و Fusarium solani و کیتوزان به میزان 56.38 درصد و 50.79 درصد به ترتیب روی رشد Fusarium oxysporum f. sp. ciceri و Fusarium solani) در محیط کشت PDA بود. میزان SAآزاد داخل بافت گیاهان تیمار شده با SA با استفاده از روش HPLC اندازه گیری شد. در این تیمار، SAآزاد داخل بافت تا 168 ساعت پس از مایه زنی کاهش یافته و در نتیجه علائم پژمردگی به تدریج ظاهر گردید. فعالیت آنزیم های کیتیناز و β-1و4گلوکاناز و مقدار ترکیبات فنولی کل موجود در برگ های نخود تیمار شده با SA و کیتوزان در چهار زمان مختلف پس از مایه زنی بررسی شد. طبق نتایج افزایش میزان این شاخص ها در تیمار 200 پی پی ام SA دیده شد، اما SA نتوانست نقش مهمی در افزایش مقاومت نخود در برابر قارچ عامل پوسیدگی سیاه ریشه ایفا کند، هرچند موجب کاهش علائم پژمردگی فوزاریومی به میزان 26.5 درصد در مقایسه با شاهد آلوده گردید. غلظت های مختلف کیتوزان باعث القای جزئی این شاخص ها شده اما اثر کنترلی موثری بر بیماری پوسیدگی ریشه نداشتند. بیشترین میزان این شاخص ها در تیمار 400 پی پی ام کیتوزان و در 168 ساعت پس از مایه زنی قارچ عامل پژمردگی فوزاریومی دیده شد. نتایج نشان می دهد کاربرد کیتوزان می تواند نقش مهمی در افزایش مقاومت گیاه نخود در برابر این بیماری ایفا کند.