ارزش های جاوید و جهان گستر شهرسازی اسلامی (بازنمودی از نگرش های فرا کالبدی و فرازمانی شهر اسلامی)

این پژوهش کوشیده تا توان به کارگیری ارزش های شهرسازی اسلامی را در دوره ی امروزین و برای گستره جهانی آشکار سازد. در پژوهش های مشابه، بیشتر به سوی ه های شکلی و ریخت شناسی شهر اسلامی در دوران گذشته بسنده شده و سوی ه های دریافتی و پویا و امروزین آن چندان بررسی نشده است. در این نوشتار ابتدا پژوهش های انجام شده بازبینی و شناسایی شده است. پس از آشکارسازی گذشته نگر و «ناکالبدی» و «کالبدی» در دو لایه ی شهر اسلامی که تا «فراکالبدی» کالبدی بودن بیشتر این پژوهش ها، پنداره ها و سویه های کنون پنهان مانده اند، با نگرش به انگاره های شهرسازی امروزین نمایان شده است. نمونه هایی از شهرهای اسلامی کندوکاو شده و با بررسی های چندباره و ژرف، ویژگی های شیوه ی یگانگی با»، «دادگستری» هم آمیزی کالبدی پاره های آن ها در چند شناسه ی هموند، مانند نهاده شده اند. گزینش این «سازش پذیری با خردورزی» و «پرمایگی با ناهمگونی»، «گوناگونی پنداره ها به گونه ای شده که دارای سرشت فراکالبدی باشند. سرانجام رویکردهای جدید در انگاره های شهرسازی امروزین که از 1960 به این سو در جهان بازگو شده، همچون ساختاری و» و نیز روش های «بنیادی» و «جانشینی»، «داد و ستدی»، «شهرسازی فزاینده» با رویکردهای گسترش شهر اسلامی سنجش شده است. یافته ی بنیادی این نوشتار «راهبردی این است که ارزش های شهرسازی اسلامی فرای کالبد، جای و زمان است و می توان از آنها در گسترش شهرهای جهانی امروز بهره برد. این شهرسازی، راهبردی و پویا بوده و ویژگی ها و انگاره های درست امروزین شهرسازی را از زمانی بسیار پی ش تر دربرداشته است و توان بسیاری در جهان گستر ی داشته و همچنان دارد.