تحلیل آماری اثرات متقابل خشک سالی بر تشدید ریزگردها و عملکرد گندم در سطح اراضی دیم استان لرستان

گرد و غبار از جمله پیامدهای ناشی از خشک سالی هاست که در طی سال های اخیر به عنوان یکی از عوامل مهم و موثر بر رشد و میزان تولید گندم در کنار دیگر نوسانات اقلیمی (دما و بارش) نمایان گشته است. به منظور بررسی نقش اقلیم و تاثیرات احتمالی ناشی از آن در میزان فراوانی گرد و غبار و عملکرد گندم، شدت خشک سالی ها در سطح نه ایستگاه سینوپتیک استان لرستان و در طی یک دوره 10ساله 2009-2000 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. شدت خشک سالی ها براساس شاخص SPI و در مقیاس زمانی شش ماهه مختوم به ماه خرداد محاسبه و ارتباط آن با توزیع فراوانی روزهای گرد و غباری (دید افقی کمتر از 2000متر) و میزان اثری که می تواند بر عملکرد گندم دیم داشته باشد، معین شد. میزان همبستگی های متقابل با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و روش رگرسیون چندگانه در محیط نرم افزاری SPSS و خوشه بندی به روش Ward در محیط نرم افزاریS-PLUS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که در سال هایی که ترسالی حتی به صورت نرمال بروز نموده است، روزهای گرد و غباری نیز در استان اتفاق افتاده و میزان عملکرد گندم به طور متوسط به کمتر از 1000 کیلوگرم در هکتار رسیده است (سال های 2004، 2005 و 2007).این در حالیاست که هرگاه این میزان ترسالی از حد نرمال عبور نموده و در حدود ترسالی خفیف قرار گرفته است، روزهای غباری به صفر رسیده و میزان عملکرد گندم به طور متوسط به بیش از 1500 کیلوگرم در هر هکتار رسیده است (سال 2006). فراوانی روزهای گرد و غباری و میزان عملکرد گندم در اکثر ایستگاه ها، به صورت مثبت و مستقیم مرتبط هستند و در خرم آباد، کوهدشت و بروجرد به ترتیب به میزان 784/0، 626/0 و 933/0 به صورت مستقیم ظاهر شده و به طور تقریبا کامل و معکوس در ایستگاه ازنا به میزان 926/0- قابل مشاهده است.