بررسی اثر آموزش مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده در کاهش قصد مصرف سیگار در دانش آموزان دبیرستانی

اعتقادات و باورهای مرتبط به سیگار کشیدن میتواند به عنوان یکی از مهمترین پیش زمینه های رفتار سیگار کشیدن در میان نوجوانان مطرح باشد. در آسیا و خاورمیانه شیوع مصرف سیگار در حال افزاش می باشد بخصوص در میان نوجوانان. هدف مطالعه حاضر تاثیر مداخله آموزشی بر مبنای تئوری رفتار برنامه ریزی شده در پیشگیری از مصرف سیگار در دانش آموزان دبیرستانی شهر قزوین بود. در این مطالعه مداخله ای شاهددار تصادفی 150 نفر از دانش آموزان دبیرستانی پایه اول شهر قزوین از طریق روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شدند. ابزار مطالعه یک پرسشنامه خود ساخته بود که متغیرهای دموگرافیک و سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده را مد نظر قرار می داد. از دانش آموزان خواسته شد تا در مرحله اول پرسشنامه فوق را تکمیل کنند. سپس دانش آموزان بطوری تصادفی و بر اساس مدارس آنها به دو گروه آزمون کنترل تقسیم شدند. برای گروه آزمون برنامه آموزشی بر اساس سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده و در 4 جلسه 60-45 دقیقه ای در فاصله زمانی 3 هفته طراحی شد. دانش آموزان حاضر در گروه کنترل هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند. داده ها در 2 مقطع زمانی قبل و 3 ماه پس از آموزش گردآوری شد. میانگین سنی دانش آموزان شرکت کننده در مطالعه حاضر 62/0 ± 3/15 بود. نتایج نشان داد که 6/7 و 9/0 درصد از پدرها و مادرها به ترتیب سیگاری هستند. بین دو گروه آزمون و کنترل از حیث متغیرهای دموگرافیک (مانند تحصیلات والدین، وضعیت اشتغال پدر و مادر، محل سکونت و وضعیت اقتصادی) اختلاف معناداری وجود نداشت. مداخله آموزشی اجرا شده برای گروه آزمون توانست منجر به افزایش نگرش، هنجار انتزاعی، کنترل رفتاری متصور و قصد رفتاری جهت پیشگیری از استعمال سیگار در گردد. این درحالی بود که در گروه کنترل هیچگونه افزایش معنی داری از لحاظ سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده مشاهده نشد. همچنین، میانگین نمره رفتار در گروه آزمون در مرحله بعد از مداخله نسبت به مرحله قبل از مداخله به طور معناداری افزایش یافته است اما تفاوت معناداری در گروه شاهد قبل و بعد از مداخله ملاحظه نگردید. مداخله پیشگیری از استعمال سیگار در مدراس بر مبنای تئوری رفتار برنامه ریزی شده، در سنین نوجوانی در پیشگیری از استعمال سیگار نقشی بسیار مهم و اساسی دارد.