ارزیابی فرسایش پذیری سازند ها از طریق مورفوسکوپی رسوبات معرف رودخانه ای(مطالعه موردی: حوزه آبریز سجادرود)

میزان فرسایش پذیری سنگ ها به مقاومت آن ها وابسته است. در یک حوزه آبریز، مقاومت سنگ ها و مساحتی که هر کدام به خود اختصاص می دهند، یکسان نیست. بدیهی است، حساسیت سازندها در برابر فرسایش و وسعت رخنمون آن ها تعیین کننده میزان تولید رسوب در آن حوضه می باشد. در این پژوهش به بررسی فرسایش پذیری سازند های حوزه آبریز رودخانه سجاد رود در برابر فرسایش پرداخته شده است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر روش های میدانی و کتابخانه ای است. جهت تعیین حساسیت سازندها در مقابل فرسایش، ابتدا از پایین دست و حوالی خروجی حوضه، 20 نمونه رسوب به روش انتخابی- تصادفی برداشت شده است. این نمونه ها پس از آماده سازی در آزمایشگاه، به روش مورفوسکوپی بر حسب جنس به هفت گروه اصلی به عنوان سنگ های معرف حوضه تفکیک شده است. سپس با استفاده از نقشه های رقومی توپوگرافی 1:50000 و زمین شناسی 1:100000 و همچنین تصاویر ماهواره ای لندست و تعیین حدود حوضه بر روی آن ها، پهنه های تحت پوشش هر سازند مشخص و مساحی شده است. در مرحله بعد، نمونه های رسوب تفکیک شده، با نقشه ها تطبیق داده شده است. در این خصوص، از طریق تطبیق پهنه های همگن، قابلیت فرسایش پذیری سنگ های هر گروه و پهنه، مشخص و گسترش هر یک در قالب نرم افزار Arc GIS بر روی نقشه انتقال داده شده است. نتایج نشان می دهد که فرسایش پذیری در سازندهایی که جنس آن ها آهک و ماسه سنگ است، بیشتر می باشد. آهک و ماسه سنگ، بخشی از تناوب سازندهای لار و شمشک را تشکیل می دهند و به دلیل وسعت رخنمون سطحی، بیشتر در معرض فرسایش بوده و حجم بیشتری از دبی رسوب حوضه را شامل می شوند. با این وجود سنگ های سیلت و شیل علیرغم داشتن درجه سختی پایین تر، ولی به دلیل رخنمون کمتر در سطح حوضه رسوب کمتری را تولید می کنند.