سرود زندگی تاملی در محتوا و مبانی جمال شناختی ادبیات کارگری*

ادبیات کارگری یا شعر کارگری صلای آزادی، اصلاح و بهبود زندگی توده های نادار جامعه را بر زبان دارد و واماندگی، فقر و رنج کارگران و دیگر زحمت کشان مردم را موضوع خود قرار می دهد. شعری است که در آن هیچ پدیده زشت و زیبا از دیدگان تیزبین شاعر پنهان نمی ماند و خیلی از موضوعاتی که دیگران به راحتی از کنار آن می گذرند، شعر آفرین می گردد. در شعر قبل از مشروطیت نیز انعکاس زندگی مشقت بار و طاقت فرسای طبقه رنجبران را می بینیم، اما چنین اشعاری هرگز از سر اعتراض و آگاهی توده های زحمت کش سروده نشده است. ستمی که در این اشعار مطرح است، ستمی است عارضی و حاصل صعوبت کار، نه ستم اجتماعی و ناشی از رابطه کارگر و کار فرما و از مقوله تجاوز مباشر و کد خدا؛ و در نهایت شعر با دعوت رنجبران به سکوت و بردباری در برابر قضا و قدر و سرنوشت محتوم پایان می پذیرد. گفتنی است جنبه های سیاسی و اجتماعی ادبیات کارگری جنبه های هنری آن را تحت الشعاع خود قرار می دهد. اهداف مکتبی سرایندگان و عمر کوتاه دوره های آزادی قلم و بیان، فرصت چندانی برای تجربه های بادوام و مستمر هنری در این عرصه باقی نگذاشته است که این مقاله در پی آن است، محتوا و مبانی جمال شناختی ادبیات کارگری را با استناد به آثار موجود در این زمینه از مشروطیت تا کودتای 28 مرداد 1332 مورد بررسی قرار دهد.