بهینه سازی مدل های DRASTICو SINTACS مبتنی بر سامانه اطلاعات جغرافیایی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مطالعه موردی: دشت اندیمشک)

مدل های DRASTIC و SINTACS جزو پرکاربردترین روش های ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی به شمار می روند، اما ضعف عمده این دو مدل، اعمال نظرهای کارشناسی برای نرخ بندی پارامترهای به کار رفته در آن هاست. از این رو، هدف اصلی این تحقیق، اصلاح هر دو مدل از طریق فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بر اساس شرایط هیدروژئولوژیکی محلی دشت اندیمشک است، تا بدین ترتیب بتوان به نتایج نسبتا صحیح تری از وضعیت آسیب پذیری (اعم از ذاتی و ویژه) آبخوان این منطقه دست یافت. در تحقیق حاضر از یون نیترات در آب زیرزمینی به منزله معیار اصلاح وزن پارامترهای موثر در آلودگی آبخوان استفاده شد. برای تعیین مدل بهینه، ضریب همبستگی بین غلظت نیترات آب زیرزمینی و شاخص آسیب پذیری برای هر دو مدل، با استفاده از روش آنالیز رگرسیون خطی ساده محاسبه شد. نتایج نشان داد که مدل DRASTIC اصلاح شده نسبت به مدل SINTACS اصلاح شده از همبستگی بهتری با غلظت نیترات برخوردار است. به همین علت، این مدل به منزله مدل بهینه برای ارزیابی آسیب پذیری ذاتی آبخوان دشت مورد مطالعه انتخاب شد. همچنین، برای ارزیابی آسیب پذیری ویژه آبخوان به آلودگی، وزن پارامتر کاربری اراضی نیز به روش AHP تصحیح و به پارامترهای هر دو مدل افزوده و بدین ترتیب نقشه آسیب پذیری ویژه آبخوان به هر دو روش CD و CS تهیه شد. به منظور تعیین مدل بهینه خطرپذیری آلودگی آبخوان، ضریب همبستگی هر دو شاخص با غلظت نیترات، محاسبه و با یکدیگر مقایسه شد. در این نوع ارزیابی آسیب پذیری نیز به علت همبستگی بیشتر شاخص CD اصلاح شده با غلظت نیترات آبخوان، این شاخص به منزله شاخص بهینه برای ارزیابی آسیب پذیری ویژه دشت انتخاب شد. به طور کلی نتایج نشان داد که مدل های اصلاح شده نسبت به نرمال از همبستگی بیشتری با غلظت نیترات آبخوان برخوردارند. این امر نشان دهنده انطباق بیشتر مدل های اصلاح شده با شرایط واقعی آبخوان است.