بررسی روش های مختلف پایداری ناپارامتری در عملکرد دانه در ارقام و هیبریدهای بهاره کلزا

اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، از مهم ترین مباحث در اصلاح گیاهان زراعی است و معیارهای متعدد آماری برای برآورد آن معرفی شده است. در این بررسی، نه رقم و هیبرید بهاره کلزا در پنج منطقه دیم گرمسیر سرپل ذهاب، گنبد، گچساران، پلدختر و مسجد سلیمان طی دو سال زراعی 82-1381 و 83-1382 ارزیابی شدند. آزمایش ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار و به صورت پاییزه در شرایط دیم صورت گرفت. نتایج نشان داد که براساس چهار آماره ناپارامتری Si(3)، Si(2)، Si(1) و Si(6)، سه رقم Regent، Goliath و Global با عملکرد کمتر از میانگین کل گزینش شدند. استفاده از سه معیار NPi(3)،NPi(2) وNPi(4) نیز به گزینش دو رقم Goliath وRegent منجر شد که عملکردی کمتر از میانگین کل داشتند. همچنین آمارهNPi(1)دو رقم Kristina و Goliath را به عنوان پایدارترین ارقام شناسایی کرد که اولی، عملکرد دانه بالاتر و دومی، پایین تر از میانگین کل داشت. هشت آماره یادشده همگی دارای همبستگی منفی معنا دار یا عدم همبستگی با عملکرد دانه بودند. دو معیار ناپارامتری Ri وLi هیبریدHyola401 و رقم Quinta با عملکرد بیشتر از میانگین و ارقام Global و Goliath با عملکرد کمتر از میانگین کل را به عنوان ژنوتیپ های پایدار معرفی کردند. محاسبه معیار ناپارامتری مجموع رتبه (Rank-sum) نشان داد که گزینش ژنوتیپ های پایدار براساس این معیار به انتخاب ارقام کلزا با عملکرد دانه بیشتر از میانگین کل منجر شد. در بین معیارهای ناپارامتری استفاده شده در این بررسی، معیار مجموع رتبه، بهترین شاخص شناسایی شد. براساس این شاخص سه رقم Quinta، Shiralee و Option500 به عنوان ژنوتیپ هایی با عملکرد دانه پایدار شناسایی شدند.