اثر تنش شوری بر اجزای فتوسنتزی چغندرقند در شرایط گلخانه و مزرعه

اندازه گیری میزان کلروفیل و فلورسانس کلروفیل دارای پتانسیل لازم برای آنالیز کارایی فتوسنتز گیاهان در برابر تنش های محیطی به ویژه تنش شوری بوده و کاربرد آسان آن، مطالعه وضعیت تنش ها را تسهیل می نماید. به منظور بررسی واکنش صفات مربوط به دستگاه فتوسنتزی نسبت به تنش شوری در مراحل مختلف رشد ژنوتیپ های چغندرقند، دو آزمایش مجزا طراحی و اجرا شد. شش ژنوتیپ چغندرقند تحت دو تیمار شاهد (بدون تنش) و شوری با هدایت الکتریکی 16 دسی زیمنس بر متر در گلخانه و مزرعه ارزیابی شدند. نمونه گیری در گلخانه طی مراحل چهار برگی و استقرار (هشت برگی) و در مزرعه طی مراحل رشد برگی (16 برگی) و مرحله رسیدگی فیزیولوژیک (40 برگی) انجام شد. در مراحل نمونه گیری کارایی فتوسیستم II، متغیرهای تبخیر و تعرق، هدایت روزنه ای، فتوسنتز و تنفس و مقادیر کلروفیل a و b اندازه گیری شد. بیشترین اثر شوری در مراحل مختلف رشد از نظر صفات فتوسنتزی در مرحله دوم رشد چغندرقند (8 تا 10 برگی یا استقرار) مشاهده گردید. همبستگی معنی داری بین میزان تعرق برگی، هدایت روزنه ای و کل مقدار کلروفیل با عملکردهای ریشه و قند وجود داشت. در تیمار شوری طی مرحله اول رشد با کاهش فلورسانس اولیه و عدم تاثیر روی فلورسانس حداکثر، کارایی فتوسیستم II افزایش یافت اما در مرحله استقرار گیاه کاهش کلیه پارامترهای فلورسانس کلروفیل، باعث کاهش معنی دار کارایی فتوسیستم II گردید که این امر موجب آسیب به ساختار فتوسنتزی گیاه و کاهش مقدار کل کلروفیل و کلروفیل a و b شد. تحمل ژنوتیپ 7219 نسبت به شوری با کاهش تعرق و هدایت روزنه ای همراه بود اما دو ژنوتیپ BP Karaj و 7233 p.29*MSC2 با کاهش تعرق و افزایش فلورسانس کلروفیل نسبت به شوری تحمل نشان دادند. ژنوتیپ 452 نسبت به شوری حساس بود و هیچ یک از مکانیزم های تحمل به تنش شوری در آن مشاهده نشد. در نهایت مشخص گردید که علاوه بر این که ژنوتیپ های مختلف چغندرقند مکانیزم متفاوت فیزیولوژیکی برای تحمل به تنش شوری دارند، مراحل مختلف رشد نیز در بروز واکنش فیزیولوژیک تاثیرگذار است. بنابراین در غربال ژنوتیپ ها مکانیزم های فیزیولوژیکی تحمل به تنش نیز حائز اهمیت می باشد.