بررسی تطبیقی مرثیه های ابن رومی و خاقانی در سوگ فرزند

مرثیه سرایی یکی از انواع ادب غنایی است که از دیرباز حضور گسترده خود را در دیوان های شعری ادب عربی و فارسی تثبیت کرده است. این نوع ادبی که غالبا منحصر به بیان مناقب و فضائل متوفی است، شعرای زیادی را در ادبیات این دو قوم به خود دیده است. از جمله این شعرا، ابن رومی و خاقانی هستند که به سبب از دست دادن فرزندان خود، در برخی از مضامین شعری مشترک هستند. یکی از این مضامین، مرثیه هایی است که این دو شاعر در سوگ فرزندان خود سروده اند. سوگواری های ابن رومی و خاقانی با توجه به موضوعات مشترکی مانند شکوه از روزگار، بیان خاطرات متوفی، دوری گزیدن از شادی به سبب از دست دادن فرزند، ناامیدی، توصیف سنگدلی پدر و توصیف لحظات بیماری متوفی، امکان مقایسه و بررسی تطبیقی را دارند. نگارندگان بر این باورند که ابن رومی در به تصویر کشیدن این موضوعات از خاقانی موفق تر بوده است؛ زیرا او در گزینش واژگان با طبع و سرشت خود همگام بوده و هیچ-گاه خود را به تکلف نیفکنده است. به همین دلیل شعر او از صداقت عاطفه برخوردار است. اما در مقابل، خاقانی گاه با استعمال واژگانی هم چون طرب، چنگ و بربط که تناسبی با مرثیه ندارند و گاه با تشبی هات متکلفانه از ارزش هنری مرثیه خود کاسته است.
روش تحقیق در این مقاله توصیفی - تحلیلی است. این جستار بر آن است تا ضمن تبیین و تشریح موضوعات مشترک در مرثیه های ابن رومی و خاقانی، به نقد و بررسی تطبیقی سبک و اسلوب هنری سوگنامه های این دو بپردازد.