اعتقادنامه های شیخ بهایی و مجلسی: گزارش، مقایسه و تحلیل

ارائه اصول اعتقادات دینی به شکل مکتوب یا بیان آن به صورت شفاهی، سنتی دیرپا در میان مسلمانان است. این اعتقادنامه ها در حفظ و انتقال اصول زیربنایی و مشترک هر مکتب تلاش می کنند، اما در عین حال، برخی آرا و باورهای شخصی نویسنده یا گوینده را نیز در خود دارند که نباید آنها را با اصول مشترک فیه، اشتباه کرد. مسائل و مباحثی که هر نویسنده در رساله خود می آورد علاوه بر نشان دادن اساس مذهب او، نشانگر طرز تفکر، بینش و منش و شخصیت وی نیز هست. در این مقاله رساله اعتقادی شیخ بهایی و مجلسی تبیین و تحلیل و مقایسه می شود. مجلسی در رساله خود بیشتر در مقام توصیه و تجویز است و لحن دستوری او، رساله اعتقادی اش را به رساله های عملیه فقها شبیه کرده است. اما شیخ بهایی به طور مطلق، در مقام توصیف و تبیین رای خود است و برخلاف مجلسی، به نقد یا تکفیر مخالفان نمی پردازد. شیخ بهایی، دو سوم حجم رساله خود را به مسائل عملی اسلام اختصاص داده اما مجلسی بیشترین هم خود را صرف شرح اصول عقاید کرده و در بخش اعمال، به شرح مقدمات عمل و توصیه های اخلاقی بسنده کرده است.