مدل هیدروتایم: معرفی و کاربرد آن در تحقیقات بذر

جوانه زنی اولین و مهم ترین مرحله نموی در گیاه است که تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار می گیرد. مدل هیدروتایم رابطه درصد و سرعت جوانه زنی با پتانسیل آب را توصیف می کند. این مدل سرعت پیشروی جوانه زنی (θH)، یکنواختی جوانه زنی (σψb) و میزان مقاومت به شرایط تنش خشکی ((ψb(50) را کمی می سازد. این شاخص ها در تعیین قدرت توده ها یا ارقام بذور، بررسی کمون در بذور و بررسی اثر تیمارهای بهبود دهنده قدرت بذور (مانند تیمار پرایمینگ، اثر هورمون های آبسزیک و یا جیبرلیک اسید) کاربرد دارند. مدل هیدروتایم بین محققان ایرانی به خوبی شناخته شده نیست. این مطالعه با هدف معرفی و کاربرد مدل هیدروتایم در تجزیه داده های جوانه زنی صورت گرفت. برای این کار از داده های جوانه زنی سه گیاه شاه افسر (Melilotus officinalis)، چاودار (Secale cereale) و گندم (Triticum aestivum) در واکنش به تنش خشکی استفاده شد. ضریب θH سرعت ذاتی جوانه زنی را، که بین گونه ها و یا مراحل مختلف فیزیولوژیکی متفاوت است، کمی می کند. شاخص (ψb(50 میانگین مقاومت به شرایط تحت تنش در جمعیت را نشان می دهد. در جمعیتی که مقدار (ψb(50 بیشتر (مثبت تر) باشد در آن جمعیت نسبت به جمعیتی که دارای (ψb(50 کمتر (منفی تر) باشد، جوانه زنی در پتانسیل های بیشتر (تنش کمتر) متوقف می شود و در یک جمعیت بذری مقدار کمتر و بیشتر این شاخص به ترتیب با القا و خارج شدن از کمون در ارتباط است. ضریب σψb تخمین کمی از یکنواختی جوانه زنی در جمعیت بذری است. بطوری که مقدار بیشتر σψb بیانگر پراکندگی بیشتری بین اولین و آخرین بذر جوانه زده است.