اثر تغییرات کاربری اراضی بر هیدرولوژی حوضه آبریز آجی چای و ورودی آن به دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه داخل کشور است که در سال های اخیر تراز سطح آب آن به میزان چشمگیری کاهش یافته است. تغییر اقلیم، خشک سالی های مستمر، توسعه سطح زیر کشت، تغییر کاربری اراضی، و احداث سدها از دلایل این مشکل شناخته شده است. ولی کمتر مستندات و ادله علمی ارائه کرده اند. تحقیق حاضر با این نگاه به این مهم می پردازد و در این زمینه اثر تغییرات کاربری اراضی را بر ورودی رودخانه آجی چای به دریاچه بررسی می کند. بدین منظور از مدل مفهومی SWAT همراه اطلاعات زمینی ایستگاه های باران سنجی، دماسنجی، آب سنجی، و ماهواره ای استفاده شد. برای بررسی اثر تغییرات کاربری اراضی، نقشه های تهیه شده با تصاویر Landsat سال های 1976، 1989، 2002، و 2008 به عنوان ورودی به مدل SWAT معرفی و با اطلاعات ورودی یکسان مدل در محدوده سال کاربری واسنجی شد. مدل برای سال های 1976 تا 2008 به صورت ماهیانه اجرا شد. نتایج خروجی مدل با چهار نقشه کاربری اراضی حاکی از کاهش قابل توجه حجم آب خروجی از حوضه به میزان 51 درصد و افزایش تبخیر و تعرق واقعی به میزان 13 درصد طی این سال ها بود. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد تغییر کاربری اراضی در سه دهه گذشته بر کاهش تراز آب دریاچه ارومیه نقشی مهم داشته است.