تبیین نظریه غیبت امام در اندیشه ابن قبه رازی

ابن قبه رازی متکلمی از جریان معتزلیان شیعه شده است که در دوران غیبت صغرا در حوزه تبیین اندیشه های امامیه و دفاع از آموزه های اعتقادی تشیع فعالیت های بسیاری کرده است. این نوشتار، بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که ابن قبه رازی در بحث غیبت، در رویارویی با مخالفان چه طرحی داشت و این که آیا تئوری او در دوره های بعدی کلام امامیه در بغداد مورد پذیرش قرار گرفت؟ همچنین به این بحث اشاره خواهد شد که آیا ابن قبه مصداق مناسبی برای نظریه خط اعتدالی که مدرسی طباطبایی معرفی می کند و نافی صفات فوق بشری ائمه و از جمله غیبت و نامیرایی امام هست یا خیر؟ فرضیه مورد بحث این است که ابن قبه در در بحث غیبت طرحی تبیینی _ دفاعی مطرح کرده که اساس آن را می توان در دوره های بعدی کلام امامیه _ یعنی زمانه شیخ مفید، سیدمرتضی و شیخ طوسی _ رصد کرد. با بررسی آثار بر جای مانده به این نتیجه رسیدیم که ابن قبه از نظریه غیبت در غالب طرحی جدید به بحث پرداخته و وزانت این طرح به گونه ای بوده که تاثیر آن بر متکلمان بعدی را آشکارا می توان یافت. این بحث، نظریه مدرسی را با ابهام روبه رو می کند.