کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در مقایسه وضعیت بهره برداری مراتع طرح دار و بدون طرح شهرستان سمیرم

یکی از راه حل های اصلی در جلوگیری از تخریب مراتع بهره برداری اصولی از مراتع در قالب طرح های مرتعداری است. در این راستا دفتر فنی مرتع طی برنامه های پنج ساله اول، دوم و سوم اقتصادی برای سطوح وسیعی از مراتع که در حدود 20 میلیون هکتار است، اقدام به تهیه طرح های مرتعداری نموده است. تهیه و اجرای این طرح ها مستلزم صرف هزینه و وقت زیادی است که انتظار می رود نتایج مثبت حاصل از این طرح ها پاسخگوی این هزینه ها باشد. در این راستا مقایسه مراتع دارای این شیوه مدیریتی رایج با سایر مراتع، ضروری بنظر می رسد. مطالعه حاضر ضمن اولویت بندی عوامل، نشان دهنده وضعیت بهره برداری با استفاده از فرایند سلسله مراتبی (AHP) به مقایسه وضعیت بهره برداری 60 مرتع طرح دار با 60 مرتع بدون طرح در مراتع سمیرم پرداخته است. پژوهش حاضر در ابتدا از روش دلفی(Delphi) به صورت مقایسات زوجی (Pair Wise)و با استفاده از نرم افزارExpert choice نسبت به اولویت بندی معیارهای وضعیت بهره برداری با توجه به نظرات متخصصان پرداخته و در مرحله بعد با توجه به معیارهای مشخص شده مقایسه 60 مرتع طرح دار و بدون طرح انجام شد. روش جمع آوری اطلاعات و آمار برای انجام مقایسه، آمیزه ای از روش تحقیق اسنادی و میدانی بود. بدین منظور پرسشنامه ای با سئوالاتی مانند مشخصات فردی و شاخص های وضعیت بهره برداری طراحی شده و در مطالعات میدانی در جامعه آماری، ضمن تکمیل پرسشنامه های طرح شده به منظور محاسبه عملکرد و تعیین وضعیت (به روش چهارفاکتوری)، تولید (به روش قطع و توزین) و گرایش مراتع (به روش ترازوی گرایش)، برداشت های مستقیم از مراتع نمونه انجام شد. نتایج نشان دهنده اختلاف معنی دار در تولید مرتع، گرایش، وضعیت مرتع و چرای زودرس در مراتع طرح دار و بدون طرح در سطح 1 درصد و اختلاف معنی دار تعداد دام موجود به دام مجاز، تجاوز به مرتع، میزان مشاجره و درگیری بین بهره برداران یک مرتع و نگرش بهره برداران نسبت به طرح مرتع داری در مراتع مورد مقایسه در سطح 5 درصد بود.