بازپژوهی قاعده تسبیب و نقد قوانین مربوط به آن

یکی از موجبات ضمان قهری، تسبیب است. تسبیب یعنی فردی به طور غیرمستقیم موجب ایراد آسیب به دیگری شود. از آنجایی که مشخص کردن ضامن واقعی برای قضات و طرفین دعوا اهمیت بسزایی دارد و از طرفی، تعریفی که در قانون ذکر شده و دیگر تعاریف ارائه شده، به دلیل اشکالات و ابهاماتی که دارند، نمی توانند از عهده این مهم بر آیند، بر آن شدیم تا نقاط تاریک و اشکالات آن را با تجزیه و تحلیل در کلمات نورانی اهل بیت علیهم السلام، رفع و با در نظر گرفتن تک تک روایات مربوطه و استفاده از نظریات فقی هان برجسته، ملاک ها و ضوابطی را در مورد تشخیص ضامن واقعی در ضمان تسبیب، بدست آوریم. از نتایج به دست آمده این است که عنوان ضرر، به دلیل گستردگی مفهومش، بجای عنوان تلف یا جنایت بکار گرفته شود تا تمامی ضررهای نفسی، مالی و حتی عرضی را هم شامل شود. همچنین بی اختیار شدن شخص زیان دیده، مجاز بودن افعال مسبب و زیان دیده، ملاک هایی هستند که می بایست در تشخیص ضامن به تسبیب، مورد توجه قرارگیرند. در آخر بر هر شخص یا اشخاصی که ملاک ها و ضوابط ضامن واقعی در ضمان تسبیب، منطبق شد، ضامن است و دور یا نزدیک بودن وی در سلسله علل ایجاد ضرر، نباید مورد توجه قرارگیرد.