ضرورت شناسایی و حفاظت از فضاهای سبز مبتنی بر شرایط محلی و منطقه ای ایران (نمونه موردی: باغ اکبریه بیرجند)

شهرهای سنتی با داشتن زیرساخت های لازم و قابلیت های طبیعی، بهترین نمونه های پایداری را در خود جای داده بودند. این شرایط بیانگر آن است که طراحی و برنامه ریزی این گونه شهرها با اندیشه و تفکری عمیق و عالمانه صورت گرفته است. در این شهرها، بهره گیری از امکانات طبیعی به گونه ای است که با کمترین صدمات در مواهب موجود، بالاترین بازده را در اختیار قرار می دهند. اما این شرایط در اغلب موارد رو به نابودی گذاشته و بی اطلاعی برخی از مردم و حتی مجوزهای قانونی مثل قاعده تسلیط، این روند را سرعت داده است. به همین دلیل، شناسایی و تشریح جایگاه این گونه زیرساخت ها و فضاها می تواند در حفاظت و پایداری آن ها اثربخش باشد. به این منظور، مقاله حاضر در نظر دارد یکی از این فضاها، یعنی باغ اکبریه بیرجند را معرفی و جایگاه آن را در این شهر کویری تشریح و تبیین کند. در این مطالعه از شیوه توصیفی و تحلیلی بهره برداری و با استفاده از بازدیدهای میدانی و دیدگاه کارشناسان مربوطه و بهره گیری از اسناد و مدارک تاریخی، اطلاعات مورد نیاز گردآوری شده است. برای تحلیل اطلاعات از شیوه های تحلیل محتوا و دیدگاه کارشناسان خبره استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که باغ اکبریه با همه مشابهت هایی که با سایر باغ های ایرانی دارد، با توجه به شرایط خاص و دوره تاریخی شکل گیری و بستر طراحی، دارای شاخصه های منحصر به فردی است که تاثیر انکار ناپذیری در ساخت و بافت بیرجند بر جای گذاشته و هر نوع تخریبی در آن می تواند اصالت باغ و شهری را که در آن استقرار یافته است با تهدید مواجه کند. علاوه بر آن، این باغ به منزله ساختار کامل، بیانگر رابطه تنگاتنگ میان بستر فرهنگی و طبیعی موجود و نشانه ای از سازگار و همسوکردن نیازهای انسان و طبیعت است.