بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگی های خشکسالی دوره آتی با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 (مطالعه موردی: شمال غربی ایران)

بررسی رخداد خشکسالی، به منزله حادثه ای محیطی، از جایگاه ویژه ای در مدیریت منابع طبیعی و نیز برنامه ریزی های مرتبط با مدیریت منابع آبی برخوردار است. در این تحقیق به بررسی اثر تغییر اقلیم بر ویژگی های خشکسالی در ایستگاه های منتخب سینوپتیکی شمال غربی ایران با کاربرد مدل گردش عمومی جو HadCM3 تحت سناریوی A2 اقدام گردید. بدین منظور، با بهره گیری از مدل کوچک مقیاس کننده آماری[1] SDSM 4.2.9، ریزمقیاس نمایی آماری با کاربرد داده های مشاهداتی روزانه، پیش بینی کننده های مشاهداتی، و نیز پیش بینی کننده های بزرگ مقیاس مشتق از مدل گردش عمومی جو همراه با صحت سنجی مدل ها به انجام رسید. سپس، به محاسبه نمایه استانداردشده بارش[2] (SPI) در مقیاس های زمانی مختلف 3، 12، 24، و 48 ماهه در دوره مشاهداتی (1356 1385) و سه دوره شبیه سازی شده آتی (مشتمل بر دوره های 1386 1415، 1416 1445، و 1446 1475) اقدام گردید. نتایج به دست آمده نشان دهنده کاهش بارش متوسط سالانه در دوره های شبیه سازی شده آتی نسبت به دوره مبنا در ایستگاه های اردبیل، خوی، و ارومیه و نیز افزایش بارش متوسط سالانه در دوره های شبیه سازی شده آتی نسبت به دوره مبنا در ایستگاه تبریز است. این در حالی است که ایستگاه اردبیل با کاهش 97 میلی متری (32 درصدی) بارش متوسط سالانه در دوره چهارم نسبت به دوره مبنا بیشینه مقادیر کاهش را به خود اختصاص داده است. همچنین، نتایج این تحقیق نشان دهنده امکان رخداد خشکسالی هایی با شدت، مدت، و فراوانی بیشتر در دوره های شبیه سازی شده آتی است. همچنین، مقایسه نتایج حاصل از ایستگاه های مختلف نشان می دهد که ایستگاه اردبیل در مقیاس های زمانی 3، 12، و 24 ماهه شدیدترین دوره خشکی را مبتنی بر بیشینه شدت تجمعی دوره های خشکی در میان ایستگاه های مختلف داراست. در مقیاس زمانی 48 ماهه نیز ایستگاه ارومیه با دارابودن شدت تجمعی SPI برابر 78/92- (دوره 49 ماهه خشکی واقع در دوره دوم) شدیدترین دوره خشکی را در میان ایستگاه های مختلف به خود اختصاص داده است.