بررسی الگوی های توزیع فضایی دما، بارش و رطوبت با استفاده از تحلیل اکتشافی زمین آمار (بررسی موردی: نواحی مرکزی ایران)

تحلیل اکتشافی داده های فضایی روشی برای بررسی الگوهای فضایی تصادفی و غیرتصادفی توزیع متغیرهای فضایی است و خودهمبستگی فضایی از کاربردی ترین و مهم ترین ابزارهای تحلیلی برای پژوهش در مورد داده های فضایی است. هدف از این پژوهش، تبیین فضایی الگوی های دما، بارش و رطوبت نواحی مرکزی ایران با استفاده از خودهمبستگی فضایی مدل های موران سراسری و موضعی است. برای این منظور از داده های 72 ایستگاه هواشناسی(همدیدی و اقلیم شناسی) در دوره آماری1350-1390 استفاده شده است. از روش های درون یابی کریجینگ معمولی، ساده و عام با مدل های دایره ای،گاوسی، کروی و نمایی برای درون یابی داده ها استفاده شده و با معیارهای خطا شامل ریشه دوم مربعات خطاو مقدار استاندار شده آن، میانگین قدرمطلق خطا، میانگین انحرافات خطا و میانگین توان دوم خطا، به ارزیابی صحت و دقت آنها پرداخته شده است. نتایج صحت سنجی اشکار ساخت که روش درون یابی کریجینگ معمولی بامدل نیم پراش نگارگاوسی(دارای آستانه) به بهترین شکل الگوی توزیع فضایی بارش و روش کریجینگ عام بانیم پراش نگارنمایی(فاقد آستانه) الگوی توزیع فضایی دما و رطوبت را در نواحی مرکزی ایران تبیین می کنند. به منظورتبیین الگو های فضایی حاکم بر دما، بارش و رطوبت از آماره های سراسری و موضعی موران درحکم رویکردهای تحلیل اکتشافی داده های فضایی استفاده شده است. نتایج حاصل ازتحلیل اکتشافی داده های فضایی دما، بارش و رطوبت در ایران مرکزی نشان داد که الگوی دما، بارش و رطوبت براساس موران سراسری الگوی خوشه بالا است. در این میان، رطوبت نسبت به سایر متغیرها خوشه بالاتری دارد. نتایج حاصل از موران موضعی نیز نشان داد که الگوهای دما، بارش و رطوبت در گستره بزرگی از نواحی مرکزی ایران از الگوی تصادفی تبعیت می کنند؛ با وجود این، الگوی دما توزیع پراکندگی بیشتری داشته است.