تحلیل زمانی-مکانی و پهنه بندی احتمال وقوع خشک سالی ها و ترسالی های شمال غرب ایران

شمال غرب ایران به دلیل وضعیت توپوگرافیکی، موقع و مقر آن دارای تنوع زیست محیطی، گیاهی و جانوری است که با وضع کنونی اقلیم سازگاری یافته اند. نوسان و تغییرپذیری طولانی مدت در عناصر اقلیمی ناحیه می تواند پیامدهای زیان بار محیطی، کشاورزی، اقتصادی و حتی انسانی داشته باشد. بر این اساس در تحقیق حاضر تلاش گردید بخش های مستعد وقوع ترسالی ها و خشک سالی ها در پهنه شمال غرب ایران طی دوره آماری 20 ساله (2005-1986)، با استفاده از داده های 55 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران سنجی مستقر در پهنه شناسایی و ارزیابی شود. بدین منظور از شاخص SPI در بازه زمانی 12 ماهه بهره گرفته شد. جهت بررسی شدت خشک سالی و ترسالی های ناحیه، 240 نقشه مربوط به تمامی ماه های مورد بررسی با استفاده از تکنیک میان یابی کریجینگ در محیط نرم افزار Surfer/win تولید شد. سپس نقشه ها به داده تبدیل شده و محاسبات مربوط به آماره های توصیفی آن شامل مرکز میانگینی، دایره و بیضی استاندارد بر روی 4236 یاخته در محیط نرم افزارArcview محاسبه گردید. بررسی ماهانه خشک سالی ها و ترسالی ها با شدت های مختلف طی240 ماه، نشان دهنده عدم هم خوانی و پیروی درصد احتمال وقوع خشک سالی های شدید و ترسالی های ضعیف از توزیع احتمال نرمال بوده و درصد احتمال وقوع ترسالی های ضعیف در بخش های شرقی و مرکزی ناحیه و خشک سالی های شدید در نیمه جنوبی پهنه بیش تر از سایر حالات است. محاسبه شاخص های مرکزی و پراکندگی مکانی هر یک از دو حالت یاد شده نیز نشان داد که پراکندگی مکانی احتمال وقوع ترسالی ضعیف در عرض های شمالی بیش تر و احتمال وقوع خشک سالی های شدید در عرض های پایین تر چشم گیرتر است. با این وجود احتمال وقوع خشک سال های شدید از پایداری مکانی بیش تری برخوردار می باشد.