تبیین وجوه زیباشناسانه بصری در حاشیه نویسی قرآن های خطی منتخب سده های 10 تا 14 ه.ق

حاشیه نویسی افزودن مطالبی در کناره های صفحه است که در قرآن های خطی به صورت توضیح و تفسیر آیات و سوره ها در پیرامون متن صورت گرفته است. عمل حاشیه نویسی بر قرآن از زمان پیامبر(ص) آغاز شد و در سده های بعد تداوم یافت. اما با پیشرفت فنون کتاب آرایی، صورت ظاهری قرآن های خطی نیز کامل تر شد، چرا که صفحات کتاب الهی همواره محمل غنی ترین هنرها و تزئینات بودند. در تبیین ویژگی های زیبایی شناسانه قرآن نگاری سهم حاشیه نویسی پیوسته از نظر دور مانده است. به همین منظور پژوهش حاضر، با هدف دریافت ویژگی های زیبایی شناسانه دیداری در حاشیه نویسی منتخبی از قرآن های سده 10 تا 14 ه ق که در مجموع 23 نسخه را شامل می شود، به تشریح الگوهای رایج در ساختار و سامان دهی اجزای آن ها پرداخته است. انتخاب این اعصار به دلیل گسترش حاشیه نویسی در دوره های صفوی تا قاجار است. نتایج پژوهش نشان داد که حاشیه نویسی قرآن های منتخب، بهترین ویژگی نسبت ها را در ابعاد و تقسیمات به خود اختصاص داده اند و ترکیب بندی عناصر آن ها با تبعیت از معیارهای بصری رایج در جهت هماهنگی و انسجام تصویری شکل گرفته است به طوری که ارجحیت رویکرد زیبایی شناسانه بر کاربرد و خوانایی مشهود است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و گردآوری مطالب از طریق منابع کتابخانه ای و مشاهده آثار به انجام رسیده است.