مقایسه دو روش IUCN و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در ارزیابی پایداری حوزه آبخیز (مطالعه ی موردی: طالقان- زیدشت 1)

توسعه پایدار رویکردی جامع به بهبودبخشی کیفیت زندگی انسان ها در جهت تحقق رفاه اقتصادی، اجتماعی و محیطی سکونتگاه های انسانی است. توسعه پایدار در صورتی تحقق می یابد که همپوشی بین لایه های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی ایجاد گردد. هدف از این تحقیق ارزیابی و اندازه گیری پایداری حوزه آبخیز می باشد. جهت ارزیابی پایداری از دو روش استفاده شده است. روش اول از دستورالعمل پایش و ارزشیابی طرح های مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری استفاده شد که توسط معاونت برنامه ریزی نظارت راهبردی رئیس جمهور و سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری برای ایران تهیه و تنظیم شده است. در حالت کلی در بخش بوم سازگان مرتعی 3 معیار، 9 شاخص و 14 متغیر انتخاب و اندازه گیری شدند. در بخش بوم سازگان مسائل اقتصادی و اجتماعی 5 معیار و 16 شاخص (خود شاخص ها به عنوان متغیر عمل می کنند) انتخاب و اندازه گیری شدند. امتیاز نهایی برای بوم سازگان مرتع 45 شد که آن را در طبقه متوسط قرار می دهد و امتیاز نهایی برای بخش مسائل اقتصادی و اجتماعی 32 شد که با توجه به 16 متغیر انتخابی عدد دو (تقسیم) بدست می آید که آن را در طبقه متوسط قرار می دهد. در نهایت با استفاده از ماتریس برآورد امتیازات و جدول ارزشیابی حوزه آبخیز وضعیت پایداری حوزه آبخیز مشخص می شود. با توجه به جمع کل امتیازات حوزه آبخیز زیدشت به لحاظ پایداری وضعیت ضعیفی دارد. روش دوم جهت آنالیز و اندازه گیری پایداری در حوزه مورد نظر روش IUCN بوده است. این روش همزمان بخش انسانی و اکوسیستم را مورد بررسی قرار می دهد. در بخش رفاه انسان 2 معیار و 6 شاخص و 28 متغیر ارزیابی و اندازه گیری شدند. در بخش پایداری اکوسیستم 4 معیار و 10 شاخص و 35 متغیر ارزیابی و اندازه گیری شدند. نتایج نهایی با توجه به بارومتر پایداری نشان داد که پایداری حوزه آبخیز زیدشت 1 در حد متوسط می باشد. این شرایط با حفاظت از اکوسیستم و ارتقاء سطح زندگی مردم می تواند بهبود پیدا کند.