وضعیت فلسفه در دنیای عرب (2)

نمی توان سرشت حضور فلسفی در اندیشه عربی مدرن را جدا از شرایط تاریخی که آن را چارچوب بخشیده است، درک کرد؛ شرایطی که در پدیده امپریالیسم و مستلزمات تاریخی و فکری آن و استمرار عقب ماندگی اوضاع اقتصادی و اجتماعی عربی و هیمنه دیدگاه لاهوتی، به مثابه دیدگاه تعریف شده و هدفمند در تعامل فکری با طبیعت و تاریخ، نمود پیدا کرده است.هشت سده است که در دامان میهن عربی فیلسوفی پرورده نشده است، گرچه وجود برخی از گرایشات فلسفی را که فرآورده دوره مدرن است، نمی توان کتمان کرد. نوآوری فلسفی نوآوری مفاهیم نظری شرط ضروری جهانی شدن فیلسوف است، اما شرایط کافی نیست، زیرا فیلسوف جهانی نمی شود مگر آن که به ملتی جهانی وابسته باشد. اگر برخی معتقدند که عرب نتوانسته فیلسوفی جهانی داشته باشد، بدین سبب نیست که نسبت به دیگران شان کمتری دارد، بلکه ملت او، او را به سمت جهانی شدن سوق نداده است. از این رو، دلمشغولی نخست فیلسوف عرب، اندیشیدن به جهانی شدن ملت خویش است، ملتی که جایگاه مهمی در میان ملل دیگر ندارد.