ارزیابی توده های اسپرس ایرانی در شرایط بود و نبود تنش خشکی

تنش خشکی مهم ترین عامل محدودکننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. به منظور بررسی تحمل به خشکی توده های مختلف اسپرس از نظر صفات ریخت شناختی (مرفولوژیک) و زراعی در سال 1388 شمار 21 توده محلی و رقم اسپرس طی چهار چین در قالب طرح کرت های خردشده در زمان و در دو محیط رطوبتی بود و نبود تنش خشکی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد علوفه را به طور معنی داری کاهش و درصد ماده خشک و نسبت برگ به ساقه را به طور معنی داری افزایش داد. تاثیر این تیمار در چین های مختلف متفاوت بود. تنش خشکی میزان تنوع ژنتیکی را برای بیشتر صفات کاهش داد با وجود این عملکرد علوفه خشک در هر دو شرایط رطوبتی بیشترین تنوع را به خود اختصاص داد. در بین صفات مورد بررسی، ارتفاع بوته و طول خوشه به ترتیب با 85 و 82 درصد بیشترین میزان وراثت پذیری عمومی را دارا بودند و امکان بهبود آنها توسط گزینش مستقیم بیشتر است. بین ارقام اسپرس تفاوت زیادی از نظر میزان تحمل به تنش خشکی مشاهده شد. براساس نتایج مقایسه میانگین در شرایط نبود تنش ارقام کبوترآباد، فریدون شهر و خوانسار2 و در شرایط تنش خشکی ارقام کبوترآباد، فریدون شهر2 و جنت آباد دارای بیشترین عملکرد علوفه خشک بودند. ارقام اراک و سمیرم در شرایط نبود تنش و ارقام اراک، خوانسار، سمیرم و فریدون شهر در شرایط تنش بیشترین نسبت برگ به ساقه را به خود اختصاص دادند. نتایج تجزیه خوشه ایدر هر دو محیط رطوبتی توانست ژن نمون (ژنوتیپ) های با فاصله ژنتیکی بیشتر را شناسایی کند. نمونه های دارای فاصله ژنتیکی بیشتر می توانند پس از بررسی های بیشتر به عنوان نامزدهای مناسب برای پیشبرد برنامه های اصلاحی در جهت توسعه ارقام جدید استفاده شوند.