طرد اجتماعی جوانان؛ ابعاد و شاخص ها

مقاله حاضر، برگرفته از پیمایشی میدانی در زمینه طرد اجتماعی جوانان در ایران است که با هدف برررسی ادبیات نظری و نیز سنجش تجربی میزان و ابعاد طرد اجتماعی و شرایط و عوامل زمینه ساز آن در جمعیت جوان شهری تهران و حاشیه با نمونه ای به حجم 1200 نفر به اجرا درآمده است. رهیافت و مفهوم نوین طرد اجتماعی، چارچوب پژوهشی در عرصه تحقیقات نابرابری، فقر و محرومیت های اجتماعی مزمن به روی محققین مسائل اجتماعی گشوده است که بر مبنای آن وجوه پیدا و پنهان مسئله طرد در گروه های در معرض خطر از جمله جوانان، در گستره ای وسیعتر بطور سیستماتیک و دقیقتر قابل سنجش خواهد بود.
در چشم انداز طرد اجتماعی، افراد، گروه ها و مناطق مطرود، برحسب شرایط، حوادث و خصائصی معین (متفاوت) بصورت انباشتی و مزمن از جریان اصلی توزیع منابع و فرصت های اجتماعی جدا و در حاشیه قرار می گیرند؛ بطوری که خلاصی از این وضعیت (تله طرد) امری فرافردی و نیازمند اقدامات اصلاحی و مداخلات ادغامی در سطح اجتماعی و سیستمی خواهد بود.
یافته ها و نتایج حاصل از بررسی که در دوبخش توصیفی و تحلیلی در مقاله ارائه گردیده اند، نشان می دهد حدود نیمی از نوجوانان و جوانان مورد مطالعه، اعم از دختر و پسر، در گستره وسیعی از جوانی (29-15 سال) و انتقال های اساسی مربوط به آن، در تهران و شهرهای حاشیه، در خطر طرد اجتماعی” بالاتر از حد متوسط” قرار دارند و در حال حاضر، در وضعیت محدودیت های چندگانه و مزمن عینی و ذهنی، به سر می برند. گستره شاخص طرد ذهنی بیش از طرد عینی بوده و بغیر از سن، تابع سایر عوامل خطرزا (جنسیت و محل اقامت پاسخگویان) نیست. در مقابل، طرد عینی علیرغم رابطه معنی دار با متغیرهای سن و محل اقامت، در غالب ابعاد جنبه فراجنس داشته است.