روند تحول مناصب امنیتی در تاریخ ایران (از ظهور اسلام تا صفویه)

یکی از دغدغه های نظام های سیاسی چالش های امنیتی بود که موجودیت آن ها را مورد تهدید قرار می داد. برای غلبه بر این چالش ها و برقراری امنیت، این نظام ها با ایجاد نیروهای نظامی و انتظامی و تاسیس نهادهای دیوانی تلاش می کردند که از دامنه چالش های تهدید کننده بکاهند و ضریب امنیت داخلی را افزایش دهند. از این رو در کنار نیروهای دفاعی که برنامه-ی اصلی آن ها حضور در لشکرکشی ها با هدف دفاع از مرزها و سرکوب دشمنان و مهار شورش های داخلی بود، مناصب و مقاماتی نیز در تشکیلات اداری و سازمانی پدید می آمد که عهده دار انتظام بخشی به امنیت داخلی، در مناسبات افراد جامعه با یکدیگر و با حکومت و دستورالعمل های آن، بودند. عناوین این صاحب منصبان در هر سلسله کم و بیش متفاوت بود، اما کارکرد مناصب آن ها امنیتی بود که با مقوله های حقوقی و قضایی نیز ارتباط پیدا می کرد. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل تاریخی، روند تطور مقامات امنیتی در تاریخ ایران دوره ی اسلامی و وظایف و مسوولیت های این مقامات و نحوه انجام اقدامات تامینی آن ها، از آغاز تا ظهور صفویه، بررسی شده است. یافته پژوهش نشان می دهد که به رغم متفاوت بودن عناوین مقامات امنیتی در دوره های مختلف تاریخی، کارکرد تامینی آن ها تداوم مشابهی داشته و امنیت درونی جامعه به عملکرد این نیروها وابسته بوده است.