ارزیابی اثر دوگونه میکوریزا و کود زیستی نیتروکسین بر عملکرد و اجزای عملکرد سیر (Allium sativum L.) در یک نظام زراعی اکولوژیک

در سال های اخیر همواره استفاده از نهاده های بیولوژیک به عنوان یکی از راهکارهای اساسی در جهت توسعه پایدار محصولات زراعی و به ویژه گیاهان دارویی مطرح بوده اند. به منظور بررسی اثر گونه های مختلف میکوریزا و کود زیستی نیتروکسین بر عملکرد و اجزای عملکرد سیر آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل گونه های مختلف میکوریزا (Glomus mosseae، Glomus intraradices و شاهد بدون میکوریزا) و کود زیستی (کاربرد و عدم کاربرد نیتروکسین (دارای باکتری های Azotobacter sp. و Azospirillum sp.)) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که تلقیح با دو گونه میکوریزا صفات مورد مطالعه را نسبت به شاهد افزایش دادند. وزن سوخ در بوته به طور معنی داری تحت تاثیر گونه های مختلف میکوریزا قرار گرفت، به طوری که گونه های Glomus mosseae و Glomus intraradices وزن سوخ در بوته را به ترتیب 48 و 29 درصد نسبت به شاهد افزایش دادند. تلقیح با نیتروکسین به طور معنی داری بر طول و قطر سوخک تاثیر داشت، به طوری که به ترتیب باعث افزایش 13 و 8 درصدی طول و قطر سوخک نسبت به شاهد شد. با توجه به نتایج آزمایش، تلقیح با Glomus mosseae در تلقیح و عدم تلقیح با نیتروکسین، در اکثر صفات مورد مطالعه نسبت به سایر تیمارها برتر بود. اثر متقابل تلقیح نیتروکسین و گونه های مختلف میکوریزا بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی دار بود. نیتروکسین اثر تمامی گونه های میکوریزای مورد مطالعه را در مقایسه با شرایطی که این میکوریزاها به تنهایی به کار رفتند تشدید کرد. بیشترین (4306 کیلوگرم در هکتار) و کمترین (1665 کیلوگرم در هکتار) عملکرد اقتصادی به ترتیب در تیمارهای تلقیح Glomus mosseae توام با تلقیح نیتروکسین و عدم میکوریزا + عدم تلقیح نیتروکسین به دست آمد. به طور کلی با توجه به یافته های این پژوهش، به نظر می رسد می توان با استفاده از نهاده های بیولوژیک ضمن کاهش مصرف کودهای شیمیایی و مخاطرات زیست محیطی ناشی از آنها، پایداری تولید را در درازمدت حفظ نمود.