پتروژنز سنگ های آداکیتی پس از تصادم پلیوکواترنری در جنوب تبریز

در جنوب تبریز در بخش شمالی پهنه ماگمایی ارومیه-دختر مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی با ترکیب آندزیت، داسیت، ریوداسیت و ریولیت برونزد دارند که در گستره زمانی میوسن بالایی تا کواترنری به سطح زمین راه یافته است. این پژوهش به بخش ترکیب های داسیتی، ریوداسیتی و ریولیتی این سنگ ها می پردازد که به طور پراکنده از داخل مجموعه آذرآواری بیرون ریخته اند. اصلی ترین کانی های سازنده این سنگ ها شامل: پلاژیوکلاز و آمفیبول است که بافت های متنوع فلسیتی پورفیری، میکرولیتی پورفیری، غربالی، جریانی و گلومروپورفیری را به نمایش می گذارد. ماگمای سازنده این سنگ ها دارای سرشت آهکی- قلیایی پرآلومین، شاخص کمان های آتشفشانی است. در نمودارهای تقسیم بندی سنگ های آداکیتی نیز این سنگ ها در گروه آداکیت های پرسیلیس (HAS) جای می گیرد. نمودارهای چند عنصری بهنجار شده به مورب، گوشته اولیه و کندریت، بیانگر غنی شدگی این سنگ ها از عناصر نادر خاکی سبک و لیتوفیل بزرگ یون (LILE) و تهی شدگی آنها از عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) است. تهی شدگی شدید از عناصر با شدت میدان بالا (HFS) مانند: Nb، P و Ti که از ویژگی های برجسته محیط های کمانی است، در این سنگ ها دیده می شود. الگوی شدید جدایش در REE و نیز مقادیر پایین HREEs و Y ممکن است به دلیل وجود گارنت یا آمفیبول در پسمانده جامد ماگمای این سنگ ها باشد. همچنین، مقادیر بالای استرانسیوم و بی هنجاری منفی تانتالیوم، نیوبیوم و تیتانیوم می تواند نشانگر عدم حضور پلاژیوکلاز و حضور اکسیدهای آهن و تیتان در تفاله باقیمانده ذوب باشد. بر اساس نمودارهای سنگ زادی، ماگمای آداکیتی سازنده این سنگ ها، از ذوب بخشی یک سنگ منبع اکلوژیتی یا گارنت آمفیبولیتی حاصل از دگرگونی ورقه اقیانوسی فرورانده شده نئوتتیس به زیر ایران مرکزی، به وجود آمده است. این ماگما در جریان صعود به ترازهای بالاتر و جایگزینی، متحمل فرآیندهای تبلور تفریقی همراه با هضم و آلایش پوسته ای (AFC) شده است.