بررسی فرسایش پذیری خاک با استفاده از روش زمین آمار(مطالعه موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد)

فرسایش خاک و مشکلات ناشی از آن به عنوان یکی از موضوعات اساسی در زمینه های زیست محیطی، منابع طبیعی و کشاورزی مطرح است و امروزه شناخت این موضوع و مسائل مربوط به آن، باید بیش از پیش باید مورد توجه قرار بگیرد. در این راستا، استفاده از روش های جدید به جای روش های سنتی در جهت شناخت صحیح تر و اعمال برنامه ریزی های مناسب تر ضروری است. هدف از این پژوهش، بررسی فرسایش پذیری استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از عامل فرسایش پذیری خاک (K)، در ارتباط با برخی از خصوصیات موثر در فرسایش پذیری با استفاده از روش های زمین آمار است. در این مطالعه، 42 نمونه خاک با پراکنش مکانی مناسب برای تعیین مقادیر شن ریز، رس، سیلت و مواد آلی، در عمق 0 تا 30 سانتی متری خاک برداشت شد و مورد مطالعه قرار گرفت و در نهایت، عامل فرسایش پذیری خاک به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده از بررسی توزیع مکانی پارامتر های شن ریز، رس، و مواد آلی، واریوگرام با مدل نمایی و برای پارامتر سیلت، واریوگرام با مدل گوسی و برای عامل فرسایش پذیری خاک نیز، واریوگرام با مدل خطی، مناسب ترین واریوگرام ها بودند. نتایج حاصل از مقایسه روش های زمین آمار و روش های معین نشان داد که برای ترسیم نقشه های شن ریز، رس و عامل فرسایش پذیری، روش کریجینگ معمولی و برای تعیین نقشه مواد آلی و سیلت نیز، روش کریجینگ ساده با داشتن کمترین مقدار خطای RMSE، مناسب ترین روش ها هستند. با توجه به نقشه به دست آمده از ضریب فرسایش پذیری خاک (K)، کمترین مقدار فرسایش پذیری به میزان 086/ 0 در قسمت شمال شرقی تا 53/ 0 در قسمت جنوب غربی محدوده مطالعاتی است. همچنین نتایج همبستگی بین خصوصیات موثر در فرسایش پذیری در تطابق با عامل فرسایش پذیری خاک (K) نشان داد که بین مواد آلی و رس با عامل فرسایش پذیری به ترتیب با مقادیر (R2=-0/64، P<0/01) و (R2=-0/97، P<0/01) همبستگی منفی و معنی دار و بین میزان شن ریز با مقادیر (R2=-0/73، P<0/01) همبستگی مثبتی و معنی دار وجود دارد. بین مقادیر سیلت با عامل فرسایش پذیری خاک (R2=-0/28، P<0/05) نیز همبستگی ضعیفی وجود دارد. نتایج همبستگی بسیار بالای مقایر رس با عامل (k) نشان می دهد که رس با افزایش پایداری خاکدانه ها نقش مهمی در کاهش فرسایش پذیری خاک دارد و همچنین مواد آلی با افزایش پایداری خاکدانه و افزایش نفوذپذیری آب به صورت مستقیم و غیرمستقیم نقش قابل توجهی در کاهش فرسایش خاک در منطقه مطالعاتی دارد.