بررسی شاخص های تفرق خاک و ارتباط تکامل خاک - زمین نما در اقلیم خشک جنوب شرق ایران

اطلاع در مورد تغییرات مکانی خاک از نظر اندازه گیری تنوع خاک، امکان برآورد کیفیت و تنوع در نقشه های خاک را ارائه می دهد. شاخص های تنوع و مدل های توزیع فراوانی ابزار آماری است که اکولوژیست ها در دهه های اخیر برای تجزیه و تحلیل قواعد ذاتی نهادهای مختلف محیطی به کار گرفته اند. در این پژوهش، بررسی روابط بین تکامل خاک-زمین نما و سطوح ژئومرفیک مختلف و همچنین شاخص های تنوع خاک و روابط بین سطح و شاخص های تنوع در بخشی از شهرستان بم استان کرمان به عنوان نمونه ای از مناطق خشک کشور مورد مطالعه قرار گرفت. تنوع خاک برای سلسله مراتب ژئومرفیک (زمین نما، زمین ریخت، لیتولوژی و سطوح ژئومرفیک) و طبقه بندی خاک (رده تا فامیل خاک) با استفاده از شاخص های مناسب از جمله شاخص شانن و فراوانی محاسبه شد. نتایج نشان داد شاخص های تنوع از جمله شاخص شانن و شاخص اونیل در سلسله مراتب طبقه بندی از سطح رده به فامیل خاک افزایش می یابد. شاخص های تنوع و غنا با گذشت زمان از باهادای جدید به باهادای قدیمی افزایش یافته است. بنابراین سن سطوح ژئومرفیک بر تکامل خاک اثر داشته و باعث افزایش تنوع خاک در منطقه مورد مطالعه شده است. همچنین یک رابطه خطی مثبت بین شاخص های تنوع و مساحت سطح ژئومرفیک به دست آمد. با افزایش مساحت سطوح ژئومرفیک، میزان شاخص ها افزایش نشان داد. نتایج نشان داد که تمام فرآیندهایی که در تکامل زمین ریخت ها نقش دارند، به طور مستقیم یا غیرمستقیم در تکامل خاک های تشکیل شده بر روی این زمین ریخت ها نیز دخالت دارند. همچنین افزایش تنوع خاک و زمین نما در طول زمان فرضیه تکامل واگرایی خاک را تایید.