ارزیابی توابع انتقالی به منظور برآورد درصد سدیم تبادلی در خاک های دشت سیستان

شناخت تغییرات درصد سدیم تبادلی (ESP) و اطلاع از مقدار آن در خاک های سدیمی یا شور و سدیمی جهت برآورد مقدار مواد اصلاح کننده و مدیریت اراضی، امری ضروری است. اندازه گیری این ویژگی به دلیل اینکه اندازه گیری ظرفیت تبادل کاتیونی (CEC) مشکل و زمان بر است، پر هزینه و همراه با خطا می باشد. از این رو ارائه روشی که بتوان با استفاده از شاخص سهل الوصول دیگری بطور غیر مستقیم ESP را بدست آورد بسیار بهینه و اقتصادی است. در تحقیق حاضر بدین منظور تعداد 296 نمونه خاک از سطح دشت سیستان جمع آوری و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی آنها اندازه گیری شد. ESP خاک، با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی (RBF و MLP) و سیستم نروفازی (ANFIS) مدل سازی و نتایج حاصله با روش رگرسیون خطی چند متغیره مقایسه گردید. نتایج بیانگر عملکرد ضعیف (50/0R2 ≤ و 34/4RMSE ≥) معادلات رگرسیون خطی در راستای برآورد ESP بود. با این حال، سیستم ANFIS با تعداد ورودی های کمتر (ECوpH) نتایج بهتری را نسبت به سایر روش های بکارگرفته شده ارائه داد (34/2RMSE= و81/0 R2=) و با افزودن تعداد ورودی ها از دقت سیستم نروفازی کاسته شد (2/4RMSE= و71/0 R2=). در صورتی که، شبکه عصبی RBF با افزایش تعداد ورودی ها عملکردی مطلوب (85/2RMSE= و 80/0 R2=) نشان داد. نتایج آنالیز حساسیت نیز با استفاده از روش ارتباط وزنی، به ترتیب نشان دهنده اهمیت بیشتر هدایت الکتریکی، اسیدیته، درصد ذرات رس و جرم مخصوص ظاهری در توجیه تغییرپذیری ESP منطقه بود.