تحلیلی بر چرایی اصرار مامون و انکار امام رضا (ع) در ماجرای ولایتعهدی

ماجرای ولایتعهدی امام رضا(ع) در دربار عباسیان مهم ترین رخداد سیاسی است که برای اولین و آخرین بار در تاریخ سیاسی ائمه(ع) رقم خورد. مامون، خلافتی را که حاصل سال ها تلاش و مبارزه آبا و اجدادش بوده و خود نیز برای دستیابی به آن از ریختن خون برادرش دریغ نکرده بود، با کمترین هزینه به اصرار و تهدید، تقدیم بزرگ ترین رقیب خاندانی اش ساخت. او نیز که سال ها آبا و اجدادش برای دستیابی به این خلافت از هیچ تلاش مشروعی فروگذار نبودند، از پذیرش آن استنکاف می ورزد.
این رخداد فرضیه های مختلفی را در ذهن بسیاری از پژوهشگران ایجاد نمود. مقاله حاضر پس از تبیین فرضیه سیاسی و بررسی اقوالی که اندیشه اعتزالی یا شیعی به مامون نسبت داده اند، با تبیینی اجمالی از مسئله امامت در دو دیدگاه تشیع و اعتزال، جریان ولایتعهدی را از انحصار انگیزه های سیاسی خارج ساخته و باورهای اعتقادی طرفین را در کنار مواضع سیاسی آنان، به عنوان عاملی تاثیرگذار در اصرار و انکار آنها معرفی می سازد.