جنبش گولن و عملکرد آن در جمهوری آذربایجان از منظر نظریه بسیج منابع و تعهد اجتماعی

جنبش گولن[1] را می توان به عنوان یکی از جریان های اجتماعی اسلام گرا برشمرد که توانسته است در گستره وسیعی توسعه یابد و پس از ترکیه در نقاط مختلف جهان شعبه های گوناگونی را ایجاد نماید. یکی از کشورهایی که پیروان گولن توانسته اند در آن به موفقیت های خوبی دست پیدا کنند، جمهوری آذربایجان است که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 و کسب استقلال شاهد رقابت های گسترده سیاسی بوده است. برخورد جریان های سیاسی- مذهبی باکو، نوعی مسابقه برای اسلامی کردن روح مردم کشور که اکثر آنها شیعه و همچنین از اقوام سنی هستند، ایجاد کرده است. ماهیت کثرت گرایانه جامعه جمهوری آذربایجان که لیبرال های سکولار، طبقه روشنفکر، شیعیان، اقلیت های غیرترک و از همه مهم تر سنت سکولاریسم را در خود دارد مانعی بر سر راه گسترش و توسعه این جنبش به شمار می آید، اما تاکیدی که این جنبش بر ترک بودن و اسلام می کند، باعث می شود که گروه هایی جذب و گروه هایی نیز از آن فاصله بگیرند.
سوال اصلی این است که دستورکار جنبش گولن در جمهوری آذربایجان چیست و این جنبش و شبکه های رو به گسترش آن در جامعه جمهوری آذربایجان بر مبنای چه نظریه ای رشد و گسترش می یابند. در پاسخ به این سوال، فرضیه مطرح این است که با توجه به سیاست انفعالی جنبش گولن، این جنبش در ابعاد سیاسی نمی تواند نقشی مستقیم و کوتاه مدت در تحولات سیاسی و اجتماعی جمهوری آذربایجان داشته باشد، اما با سرمایه گذاری های بزرگی که در نسل جوان صورت گرفته است، این امر در آینده ی دور محتمل به نظر می رسد.
[1]. Gülen Movement