مقایسه کارایی مدل فرسایش دامنه ای (HEM) در اراضی کشت دیم و شخم خورده (مطالعه موردی ایستگاه تحقیقات کشاورزی خسبیجان اراک)

فرسایش خاک و تولید رسوب در سطح حوزه های آبخیز از جمله مشکلات موجود در زمینه بهره برداری از منابع طبیعی بوده و هم چنین از مهمترین معظلات زیست محیطی کنونی جهان به شمار می آید. بنابراین تخمین میزان فرسایش خاک و تولید رسوب دارای اهمیت فراوانی می باشد. این امر در مناطق نیمه خشک به دلیل تعداد کم رگبارها و در عین حال شدت بالای آن ها ضرورت بیش تری دارد. در این راستا ارزیابی فرسایش خاک با استفاده از مدل های موجود به عنوان یکی از ابزارهای مهم مدیریتی و تبیین شیوه های صحیح حفاظت منابع آب و خاک ضروری است. با این حال در بسیاری از موارد مدل های هیدرولوژی بدون واسنجی در شرایط مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. این پژوهش با هدف ارزیابی کارایی مدل فرسایش دامنه ای (HEM) در دو کاربری موجود در مناطق نیمه خشک شامل اراضی دیم و اراضی شخم خورده در ایستگاه تحقیقات منابع طبیعی خسبیجان طرح ریزی شده است. به منظور اجرای مدل کلیه اطلاعات ورودی مورد نیاز آن شامل عمق رواناب، درصد پوشش زمینی، بافت خاک، طول و تندی شیب برای 16 رگبار تعیین شد. در مرحله واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب از 75 و 25 درصد داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل فرسایش دامنه ای بدون واسنجی قادر به برآورد رسوب خروجی از پلات ها نمی باشد. با این حال توانایی مدل مذکور در کاربری های دیم زار و اراضی شخم خورده با واسنجی عامل فرسایش پذیری با ضریب تبیین به-ترتیب 61/0 و 78/0 و خطای تخمین به ترتیب 38 و 25 درصد قابل قبول و خوب ارزیابی شد. هم چنین نتایج به روشنی نشان دهنده دقت بیش تر مدل فرسایش دامنه ای در اراضی شخم خورده می باشد.