تغییرات زمانی دبی موثرانتقال رسوبات معلق در حوزه آبخیز کورکورسر

مقدار بار معلق حمل شده توسط رودخانه ها در میزان کیفیت آب شهرها و روستاهای واقع در پایین دست حوزه آبخیز نقش بسزایی دارد. از طرف دیگر دبی موثر به دبی اتلاق می گردد که بیشترین رسوب را در یک رودخانه و در دوره طولانی مدت نسبت به سایر دبی ها حمل نموده و شکل بستر رودخانه را نیز تحت کنترل دارد. بنابراین تعیین دبی موثر انتقال رسوب معلق و همچنین تحلیل تغییرات دبی موثر در مقیاس زمانی بسیار ضروری می باشد. هدف از این مطالعه، ارزیابی دبی موثر انتقال رسوب معلق در حوزه آبخیزکورکورسر با استفاده از آمار دبی جریان و رسوب روزانه برای دوره 31 ساله 1362 تا 1392 می باشد. برای این منظور، ابتدا منحنی سنجه رسوب به دو روش USBR و حدواسط دسته ها در مقیاس زمانی ماهانه، فصلی و کل دوره آماری تهیه گردید. دبی جریان در هر پایه زمانی به چند طبقه با فواصل مساوی تقسیم و میزان متوسط دبی در هر یک از طبقات محاسبه شد. سپس با استفاده از ارقام دبی و نیز منحنی سنجه رسوب تشکیل شده، میزان رسوب معلق برای هر یک از مقادیر دبی متوسط تعیین شد. در نهایت هیستوگرام دبی و رسوب کل در هر یک از پایه های زمانی ترسیم و دبی موثر مشخص شد. نتایج نشان می دهدکه دبی موثر ماهانه از24/0 تا 42/25 مترمکعب بر ثانیه و دبی موثر فصلی از 37/4 تا 42/25 مترمکعب بر ثانیه متغیر بوده است. همچنین، دبی موثر کل دوره برابر با 36/24 مترمکعب بر ثانیه بوده است و دارای دوره بازگشت 100 سال می باشد. علاوه بر این، مقایسه دبی های موثر در پایه های زمانی مختلف نشان می هد که میزان دبی موثر می تواند در پایه های زمانی فصلی و ماهانه نیز تغییرپذیری بالایی داشته باشد. تعیین دبی موثر و تغییرات زمانی آن در حوزه های آبخیز کشور گام موثری در جهت کاهش انتقال رسوب از طریق مدیریت بهتر بازه رودخانه و نیز اراضی به ویژه در زمان های وقوع دبی موثر می باشد.