بررسی اثر تلفیق آب شور و شیرین در منطقه سیستان

منطقه سیستان در شرق ایران یکی از مناطقی است که به تدابیر مدیریتی منابع آب نیازمند است. استفاده از آب سطحی و زیرسطحی، به صورت تلفیقی، از روش های اصلی مدیریت جامع منابع آب است. هدف پژوهش حاضر مطالعه استراتژی تلفیق آب شور زیرسطحی با آب شیرین رودخانه هیرمند در منطقه سیستان بود. برای دست یابی به این هدف، آزمایشی در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بر گیاه سورگوم علوفه ای رقم اسپیدفید در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل، واقع در سد سیستان، در بهار 1392 به اجرا درآمد. آب شیرین و شور مورد نیاز آزمایش، به ترتیب، از رودخانه هیرمند (dS/m2/1EC= ) و چاه حفرشده در مزرعه (dS/m15EC= ) تامین شد. تیمارهای مورد بررسی شامل تیمار شاهد، نیم درمیان (یک دوم شور)، یک درمیان زمانی، مخلوط، و کاملا شور بود. خصوصیات مورد بررسی شامل صفات بیولوژیکی سورگوم و تغییرات شوری در پروفیل خاک بود. تجزیه واریانس عملکرد و اجزای آن توسط مدل SAS و تحلیل نتایج شوری نیمرخ خاک توسط مدل SPSS انجام شد. نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده نشان داد اعمال تیمارهای مذکور باعث ایجاد تفاوت معنادار (01/0≥p) در صفات وزن خشک برگ، ساقه و اندام هوایی، ارتفاع، و شاخص سطح برگ می شود. پس از تیمار شاهد، تیمار نیم درمیان با افزایش عملکرد 8/75 درصد در صفت وزن خشک برگ و 3/55 درصد در صفت وزن خشک اندام هوایی نسبت به تیمار کاملا شور دارای بهترین عملکرد بود. همچنین مقایسه شوری نیمرخ خاک در قبل و بعد از آزمایش نشان داد همه تیمارهای مذکور باعث افزایش شوری در همه لایه های نیمرخ خاک می شوند (به جز لایه 80 تا 100 سانتی متری که تغییرات آن متاثر از سطح ایستابی بود). نتایج اجزای عملکرد و شوری نیمرخ خاک نشان داد در کشت سورگوم روش تناوبی استفاده از آب شور و غیر شور (تیمار یک درمیان زمانی) بهتر از روش اختلاط آب هاست. بنابراین در مناطقی نظیر دشت سیستان، که از نظر آب شیرین در تنگنا قرار دارد، می توان از دو روش نیم درمیان و یک درمیان زمانی برای آبیاری اراضی استفاده کرد. همچنین، بررسی نتایج شوری نیمرخ خاک در قبل و بعد از آزمایش نشان داد همه تیمارهای مذکور باعث افزایش شوری در همه لایه های نیمرخ خاک می شوند (به جز لایه 80 تا 100 سانتی متری که تغییرات آن متاثر از سطح ایستابی بود).