مطالعه بوم شناسی فردی گیاه ریش پهن. Platychaete aucheri Boiss در خشک بوم های جنوب فارس

در این پژوهش، بوم شناسی فردی گیاه بوته ای و انحصاری ایران با نام ریش پهن Platychaete aucheri Boiss. در بخش های جنوبی استان فارس، که متعلق به ناحیه رویشی خلیج- عمانی است، مطالعه شد. اطلاعات اقلیمی، پستی و بلندی، خاک شناسی و ویژگی های تیپ گیاهی (تراکم به روش نزدیک ترین همسایه، تاج پوشش به روش ترانسکت نقطه ای) و فنولوژی گونه بررسی شد. همچنین، کیفیت علوفه در سه مرحله مهم رشد گیاه شامل رویشی، گل دهی و بذردهی در آزمایشگاه تعیین شد. نتایج نشان داد گیاه P.auchri قادر به رویش در شرایط بارندگی اندک (بیشینه 285 میلی متر) و دمای زیاد (بیشینه 6/49 درجه سانتی گراد) است؛ البته، اندکی در مقابل سرما و یخبندان تحمل دارد. این گیاه محدوده ارتفاعی از 543 تا 1120 متر از سطح دریا، جهات دامنه رو به جنوب و جنوب شرقی و شیب های 7 تا 80 درصد را ترجیح می دهد. متوسط تاج پوشش این گونه از 8/15 تا 29 درصد متغیر است. خاک رویشگاه های مورد بررسی دارای بافت شنی- لومی و غیر شور و از نظر مواد آلی و عناصر غذایی فقیر است. با افزایش سن گیاه، میزان پروتئین موجود در اندام هوایی روند کاهشی را نشان می دهد و در بهترین حالت (53/4 درصد پروتئین در مرحله گل دهی) نیز پروتئین مورد نیاز دام را برآورده نمی سازد. این گیاه، به دلیل دارابودن اسانس، سیستم ریشه ای عمیق، اندام های هوایی چوبی و کرک در سطح برگ و ساقه، به خوبی فشار چرای دام را تحمل می کند. به طور کلی، گیاه ریش پهن، به دلیل سازگاری با محیط گرم و خشک جنوب فارس (در محدوده مراتع شهرستان های لار، لامرد، جهرم و داراب)، شکل رویشی بوته ای مقاوم به چرای دام، جذابیت در پرورش زنبور عسل، کاربردهای دارویی در طب سنتی و دارابودن نقشی باارزش در کنترل فرسایش آبی و بادی، گونه ای چندمنظوره است و در طرح های مقابله با بیابان زایی و احیای مراتع قشلاقی نواحی جنوب کشور می توان از آن استفاده کرد. آگاهی از روش های بهینه تکثیر و استقرار این گونه انحصاری ایران نیازمند پژوهش های تکمیلی است.