بررسی جنبه های اکولوژیکی الگوهای مختلف کشت مخلوط جایگزینی سویا (Glycine max L.) و ارزن معمولی (Panicum miliaceum L.)

کشت مخلوط می تواند به عنوان یکی از راه های افزایش عملکرد و پایداری تولید در واحد سطح مطرح باشد. به منظور بررسی اثر کشت مخلوط جایگزینی سویا (Glycine max L.) و ارزن (Panicum miliaceum L.) بر خصوصیات زراعی، تنوع علف های هرز و فعالیت زیستی خاک، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در سال زراعی 1393، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پنج الگوی کشت مخلوط جایگزینی (25 درصد ارزن + 75 درصد سویا (75S:25M)، 50 درصد ارزن + 50 درصد سویا (50S:50M)، 75 درصد ارزن + 25 درصد سویا (25S:75M) و تک کشتی سویا و ارزن) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در تک کشتی سویا و ارزن به ترتیب با 8/219 و 9/171 گرم بر مترمربع، حاصل شد. کشت مخلوط باعث کاهش حداکثر شاخص سطح برگ و افزایش میزان کلروفیل برگ سویا و ارزن گردید. بیشترین تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته سویا و بیشترین تعداد خوشه در بوته ارزن در تیمار 50S:50M بدست آمد. میزان تنفس خاک به طور متوسط در تیمارهای کشت مخلوط به ترتیب 4 و 8 درصد بیشتر از تک کشتی سویا و ارزن بود. الگوهای کاشت 50S:50M و 25S:75M در کاهش تراکم و تنوع علف های هرز موفق تر از تک کشتی سویا بودند. ارزیابی نسبت برابری زمین نشان دهنده برتری تمام نسبت های کشت مخلوط سویا و ارزن بر تک کشتی آنها بود و تیمار 50S:50M بیشترین نسبت برابری زمین (20/1) را به خود اختصاص داد. سویا و ارزن در نسبت های مختلف کشت مخلوط، افت واقعی عملکرد نداشتند. محاسبه ضریب غالبیت نشان داد که ارزن از غالبیت بیشتری نسبت به سویا برخودار بود.