تاثیر عشق بر سلامت معنوی نزد فروم و مولوی

مولانا و فروم، هر دو، «عشق» را یکی از عوامل اصلی ایجاد سلامت روحی و روانی (سلامت معنوی) دانسته اند و عشق راستین و سالم را، هنر انسان های سالم و رشدیافته خوانده اند. «عشق» در آموزه های آنها نقش محوری دارد و علی رغم فاصله زمانی و مکانی و اختلاف فرهنگ ها و تفاوت رویکردها، می توان اشتراکات فراوانی در کلام آنان مشاهده کرد، که این مطلب حکایت از قرابت روان شناسی فروم با عرفان مولوی در این موضوع دارد؛ بطور مثال هر دو به «التیام بخش بودن و نقش درمانی عشق» ، «عامل پیوند و اتحاد بودن عشق» ، «لزوم پیراستگی از رذایل اخلاقی و آراستگی به فضایل اخلاقی در پیوند عاشقانه» ، «زاده دانش و زاینده شناخت بودن عشق» ، «آموختنی بودن عشق» ، «مولد عشق بودن عشق» ، «آفرینندگی و زایندگی عشق» ، و «توام بودن عشق با رنج، و بلاکشی و صبوری عاشق» اشاره کرده اند. تفاوت های فروم و مولانا در موضوع عشق بیشتر به تفاوت جایگاه و رویکرد، و تفاوت در افق دید و سطوح کلام آنها برمی گردد، نه تضاد منطقی که جمعشان محال باشد؛ لذا می توان گفت که رابطه «موضوع عشق» نزد مولانا و فروم رابطه «عموم و خصوص» یا رابطه «کل به جزء» است و شواهد بسیاری را در عرفان مولوی می توان ذکر نمود که در اندیشه های فروم بیان نشده باشد. فروم «عشق» را ضرورتی برای «رشد و سلامت روان انسان» می داند ولی مولوی آن را عامل «قرب و رجعت به آستان الهی» هم می بیند و از رهگذر سلامت معنوی، در صدد رساندن انسان به بهشت و سعادت ابدی است.