کشف دستکاری قیمت سهام با استفاده از تحلیل ممیزی خطی و تحلیل ممیزی درجه دوم

در این مقاله از مدل تحلیل ممیزی (DA)[i] برای تعیین احتمال دستکاری قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است. در این مطالعه، ابتدا با استفاده از روش غربالگری، نمونه ای به حجم 345 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب و اطلاعات مربوط به شاخص های قیمت و بازده نقدی (TEDPIX)، قیمت پایانی، نوسان قیمت پایانی و حجم معاملات در بازه زمانی سال های 1387 تا 1391 گردآوری گردید. سپس با بکارگیری آزمون وابستگی دیرش و آزمون ضرایب کشیدگی و چولگی و با استفاده از متغیر قیمت و بازده نقدی، شرکت های منتخب به دودسته دستکاری قیمت شده و دستکاری قیمت نشده تقسیم شدند. سپس با بررسی نمودار روند تغییرات شاخص قیمت و بازده نقدی و حجم معاملات در مورد شرکت های دستکاری قیمت شده و با استفاده از الگوی «هالی»[ii]، تاریخ شروع دستکاری قیمت تعیین گردید. در گام بعدی، با استفاده از تحلیل ممیزی یعنی تابع ممیزی خطی (LDF)[iii] و تابع تحلیل ممیزی درجه دوم (QDF)[iv] و با استفاده از متغیرهای قیمت پایانی، نوسان قیمت پایانی و حجم معاملات و با استفاده از اطلاعات یکسال قبل از شروع دستکاری قیمت سهام برای شرکت های دستکاری قیمت شده و اطلاعات چهارساله برای شرکت های دستکاری قیمت نشده، مدل هایی برای پیش بینی دستکاری قیمت سهام طراحی گردید. در پایان قدرت پیش بینی مدل ها با استفاده از داده های گروه آزمایش موردبررسی قرار گرفت.با توجه به نتایج به دست آمده، قدرت پیش بینی مدل تحلیل ممیزی خطی 56 درصد و قدرت پیش بینی مدل تحلیل ممیزی درجه دوم 73 درصد است.