بررسی منشاء، اثرات و راهکارهای پدیده گرد و غبار در ایران

رویدادهای گرد و غبار یکی از پدیده های رایج مناطق خشک و نیمه خشک هستند. طوفان های گرد و غبار دارای آثار زیانبار گسترده ای بر جامعه از جمله سلامت انسان هستند. هدف این مقاله مروری بر مطالعات اخیر بر ماهیت طوفان های گرد و غبار شامل منشاء، فراوانی، علل، اثرات و پیامدهای آن ها در ایران است. در حال حاضر 22 استان کشور با شدت و ضعف های متفاوت، تحت تاثیر این پدیده قرار دارند. مناطق واقع در بین النهرین از مناطق عمده تولید گرد و غبار هستند. در سال های اخیر گرد و غبار در تمام طول سال گسترش داشته است و در فصول گرم و به ویژه در تیر و مردادماه دارای بیش ترین فراوانی وقوع بوده است. عمده ترین علل وقوع پدیده گرد و غبار به ویژه در غرب ایران را می توان ناپایداری جوی در صحراهای عربستان، عراق، کویت و سوریه، وقوع خشکسالی های متوالی با شدت و وسعت بالا در فقدان پوشش گیاهی دانست. ترکیب پدیده اقلیم با فعالیت های انسانی و الگوهای سکونت آن ها موجب افزایش تخریب خاک، فرسایش بادی، بیابان زایی، تخریب مواد مغذی مورد نیاز گیاهان موجب تشدید طوفان های گرد و غبار می گردد. شیوه های مدیریت زمین، عملیات خاکورزی، مکانیکی به ویژه ایجاد موانع گیاهی روش های کنترل گرد و غبار هستند. هم چنین، اجرای برخی سیاست ها و استراتژی های کوتاه و بلند مدت در جهت بهبود امکانات زیربنایی و روش های مدیریتی در مناطق حساس کشور ضروری است. در نتیجه پیامدهای ناشی از طوفان گرد و غبار یک مشکل چند بعدی است که نیازمند راه حلی جامع و همه جانبه جهت کنترل و کاهش آثار نامطلوب ناشی از وقوع طوفان های گرد و غبار در مناطق در معرض خطر است.